Το γεφύρι του Μύλου (Χρυσαυγή Βοΐου)

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΟΥ ΜΥΛΟΥ

Β

ρίσκεται έξω -βόρεια- από το χωριό Μοιραλή (Χρυσαυγή) του Βοΐου Κοζάνης, κοντά στο σωζόμενο έως σήμερα νερόμυλο, γεφυρώνοντας τον Παλιομάγερο, παραπόταμο της Πραμόρτσας -χύνεται στον Αλιάκμονα. Ο δρόμος, καλντεριμωτός παλιά, οδηγούσε από τα Γρεβενά στο Ζουπάνι (Πεντάλοφος)[1] και περιγράφεται από τον Σχινά. Φθάνοντας τούτος στη Μοιραλή (Χρυσαυγή), σημειώνει: «Μιραλί∙ απ’ αυτού δε οδός, μετά 10΄ κατωφέρειαν, εφ’ ου μύλος και λιθίνη γέφυρα ην διαβαίνουσα και ανερχομένη επί ½ ώραν φέρει εις θέσιν Τσούκας…».[2]

Έχει ένα αλλά μεγάλο τόξο, γαντζωμένο γερά στις βράχινες όχθες του ποταμού. Σχηματίζεται από διπλό διάζωμα θολιτών -τους κάτω δένουν άρπιζες- που ανοίγει 15.30 μ., ενώ ανασηκώνεται απ’ το νερό 8.70. Ο διάδρομος διάβασης ανεβοκατεβαίνει -το ψηλότερο σημείο του στα 10.20-, έχοντας μήκος καλντεριμιού 26.50 μ. και ωφέλιμο πλάτος 2.10. Προφυλάσσουν στηθαία ύψους και πλάτους αντίστοιχα 0.65 και 0.35.

Το γεφύρι, χτισμένο το 1854, λένε πως χρηματοδοτήθηκε από τον περιβόητο ληστή από το Πολυνέρι Νίκο Ζάμπρο. Το γεγονός πήρε θρυλικές διαστάσεις και έχουν να το διηγούνται: «…ήταν τρομερός και αδίσταχτος ληστής. Είχε καταντήσει τρομερή μάστιγα για τους κατοίκους των χωριών Βοΐου και Γρεβενών. Τα τουρκικά στρατεύματα τον καταδίωκαν χωρίς αποτέλεσμα. Κάποτε όμως τον είχαν κατά πόδι. Εκεί στο Μαγεριώτικο ποτάμι, που ήταν αδιάβατο, θα συλλαμβάνονταν, αλλά κατόρθωσε να διαφύγει μέσα από χαμόκλαδα και έφτασε στη Χρυσαυγή. Πέρασε απ’ το μεσοχώρι. Οι Χρυσαυγιώτες βλέποντάς τον βλοσυρό, άγριο, αχτένιστο, αξύριστο, με τ’ όπλο στο χέρι και το μαχαίρι στη ζώνη πάγωσαν. Ο ληστής τρύπωσε σ’ ένα σπίτι και ζήτησε να τον κρύψουν. Οι νοικοκυραίοι από το φόβο τους τον έκρυψαν. Οι Τούρκοι ήρθαν στο χωριό. Οι χωριανοί έκαναν τον ανήξερο. Δεν είπαν τίποτε. Αρνήθηκαν τα πάντα. Έτσι οι Τούρκοι έφυγαν και ο ληστής σώθηκε. Επειδή οι Χρυσαυγιώτες δεν τον πρόδωσαν και σώθηκε τους υποσχέθηκε να τους χτίσει ένα γεφύρι. Και σαν “τίμιος” ληστής τήρησε την υπόσχεσή του και χρηματοδότησε την κατασκευή του γεφυριού…».[3]

Πιο σίγουρα φαίνονται τα πράγματα με τους τεχνίτες κατασκευαστές. Υπήρξε έργο του φημισμένου πρωτομάστορα από το κοντινό Λιμπόχοβο (Δίλοφο) Νικολάου - Αναγνώστη Τζιούφα (1824-1892). Έχει γράψει ένας απόγονός του: «Ήταν πολυτεχνίτης, λεπτουργός, χτίστης, πελεκάνος σιδηρουργός. Είχε τόρνο, μουχάνι, αμόνι, τροχό κ.ά., που τα είχε κατασκευάσει ο ίδιος. Απ’ όλα έπιανε το χέρι του...».[4] Λένε πως πελεκάνους στο χτίσιμο του γεφυριού χρησιμοποίησε τους ντόπιους Ευθύμιο Ζιούλα και Αθανάσιο Πούλιο, άλλοι όμως υποστηρίζουν πως οι τελευταίοι έχτισαν, αργότερα, μόνο τα στηθαία.

---

[1] Η διαδρομή ήταν: Γρεβενά - Βελιά (Οροπέδιο)- Τσιράκι (Άγιος Κοσμάς) και Βιβίστι (Εκκλησία) - Μοιραλή (Χρυσαυγή) - θέση Τσιούκα - θέση Ριάχοβο (υπήρχε παλιά χωριό)- θέση Άγιος Κωνσταντίνος - Ζουπάνι (Πεντάλοφος).

[2] Νικόλαος Σχινάς, Οδοιπορικαί σημειώσεις Μακεδονίας, Ηπείρου, νέας οροθετικής γραμμής Θεσσαλίας, συνταχθείσα τη εντολή του επί των Στρατιωτικών Υπουργού. Φυλλάδιον Πρώτον (Οδοιπορικά Μακεδονίας), Εν Αθήναις 1886, 58-59.  

[3] Αλέξανδρου Κων. Αδαμίδη, Η Χρυσαυγή Βοΐου Κοζάνης, Θεσσαλονίκη 1993, 51-52.

[4] Στέφανου Αθ. Τζιούφα, Το Δίλοφο Βοΐου, Θεσσαλονίκη 1977, 69. Άλλα έργα του Αναγνώστη Τζιούφα είναι το τέμπλο της εκκλησίας και το σχολείο του Δίλοφου, ο Άγιος Αθανάσιος στο Τσοτύλι (1858), το ξύλινο γεφύρι του Καφτάναγα στη Νεάπολη, το υδραγωγείο του Δοτσικού, το σχολείο της Γεράνειας στη Σιάτιστα, ο Άγιος Γεώργιος της Κορυφής (1857), ο Άγιος Κωνσταντίνος στην Αγία Σωτήρα (1868) κ.ά.

Γεωγραφικά στοιχεία γεφυριού: Ν 40 ̊  13΄ 42.06΄΄  Ε 20 ̊  54΄ 49.07΄΄  Υψ. 705 μ.
Νο καταγραφής / αρχειοθέτησης: 57 (24.7.1992)
-----------------------------------------------------