Ταχυδρόμος Άρτας / 15 Οκτωβρίου 2025

Σπύρος Μαντάς: Δήμος Αρταίων και «ΣΚΟΥΦΑΣ» αγκαλιάζουν το εγχείρημα και πιστεύω πως θα το προχωρήσουν

Από Βίκυ Καινούργιου - 15 Οκτωβρίου, 2025

Αποκλειστική συνέντευξη στον «Τ» μετά την πρόταση το Λαογραφικό Μουσείο δίπλα στο γεφύρι να μετεξελιχθεί σε Μουσείο Ιστορίας του θρυλικού Γεφυριού

Κομίζοντας όχι μόνο μια σοβαρή και σημαντική πρόταση αλλά και προσφέροντας προς τον σκοπό της ένα πλούσιο αρχείο που αφορά το θρυλικό γεφύρι της Άρτας, έρχεται στην πόλη μας το προσεχές Σάββατο ο ερευνητής και δημιουργός του «Αρχείου Γεφυριών Ηπειρώτικων» Σπύρος Μαντάς.

Ο ίδιος θα είναι ομιλητής στην εκδήλωση με τίτλο «Από το θρύλο στο Μουσείο», η οποία διοργανώνεται από τον Δήμο Αρταίων, τον Σύλλογο «ΣΚΟΥΦΑΣ» και το «Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων». Σκοπός της εκδήλωσης, όπως έχει ήδη σημειωθεί στο προηγούμενο φύλλο του «Τ», είναι να προχωρήσει με την συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων η δημιουργία Μουσείου που θα αφορά το γεφύρι της Άρτας, στο κτήριο του Λαογραφικού Μουσείου του Συλλόγου «ΣΚΟΥΦΑΣ», δίπλα ακριβώς από την ιστορική γέφυρα.
Όλο το σκεπτικό σχετικά με την πρόταση και τον τρόπο λειτουργίας του Μουσείου που αντίστοιχο μέχρι σήμερα δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο, θα αναπτύξουν στην εκδήλωση τόσο ο Σπύρος Μαντάς όσο και ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργος Σμύρης.
Ο γνωστός και διακεκριμένος ερευνητής των πέτρινων γεφυριών, μιλώντας στον «Τ», αποκαλύπτει ότι είναι πρόθυμος, εάν το εγχείρημα προχωρήσει από πλευράς των δυο φορέων, να προσφέρει όλο το αρχείο που αφορά το Γεφύρι της Άρτας. «Και είναι αυτά τα στοιχεία αρκετά και τέτοια, που θα καταστήσουν το Μουσείο σημαντικό», επισημαίνει προς την εφημερίδα μας, εξηγώντας πως «ένα τέτοιο Μουσείο με προορισμό αναφοράς ένα μόνο γεφύρι, είναι από τη φύση του πρωτότυπο, αλλά και μοναδικό διεθνώς».
Ο ίδιος, κάνει γνωστό ότι η πρόταση αγκαλιάστηκε από τον δήμαρχο Αρταίων, τον πρόεδρο του «ΣΚΟΥΦΑ» και την αρμόδια επί θεμάτων τουρισμού αντιδήμαρχο, γι’ αυτό και προχωρούν στην σχετική εκδήλωση. Όσο για το ιστορικό κτήριο του Λαογραφικού Μουσείου του «ΣΚΟΥΦΑ», επισημαίνει ότι «από το 1864, και εξ αιτίας του ρόλου που έπαιξε στις ιστορικές εξελίξεις του τόπου είτε ως τελωνείο είτε ως στρατώνας, “πηγαίνει” μαζί με το Μουσείο, συνιστώντας αναπόσπαστα σύνολα».
Σε κάθε περίπτωση ο κ. Μαντάς επιμένει ότι «Η Άρτα το αξίζει!» και πως «το θέμα είναι να πιστέψουν σ’ αυτό οι τοπικοί φορείς και να επιδιώξουν να υλοποιηθεί. Δεν είναι σωστό αλλού να εφευρίσκονται τάχα μνημεία και εδώ να παραμελούμε τα σημαντικά…». Ολόκληρη η συνέντευξή του στον «Τ» έχει ως ακολούθως:

Συνέντευξη στη Βίκυ Καινούργιου

Ερ: Η είδηση που αφορά στην πρωτοβουλία σας ώστε να αποκτήσει ο νομός Μουσείο – σημείο αναφοράς δίπλα στο ξακουστό Γεφύρι για την ιστορία του και τον θρύλο που το περιβάλλει, ακούγεται πολύ θετική και αισιόδοξη. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα;

Απ: Είχα κάνει την ίδια πρόταση πριν πολλά χρόνια, το 1984 συγκεκριμένα, κατά την έκδοση του πρώτου μου βιβλίου. Όμως, παρά την ανταπόκριση του τοπικού τύπου, οι συνθήκες δεν είχαν τότε ωριμάσει αρκετά, τόσο, ώστε να υλοποιηθεί. Επανέρχομαι, λοιπόν, ελπίζοντας πως τούτη τη φορά θα προκύψει κάτι καλό. Ποτέ δεν είναι αργά.

Ερ: Στην περίπτωση που υιοθετηθεί το σχέδιό σας, ποια αναμένεται να είναι η δική σας συνεισφορά ως αποτέλεσμα των μακροχρόνιων ερευνών σας γύρω από τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια;
Απ: Είμαι διατεθειμένος αν προχωρήσει η όλη διαδικασία, να παραχωρήσω από το αρχείο μου ό,τι αφορά το γεφύρι της Άρτας. Και είναι αυτά τα στοιχεία αρκετά και τέτοια, που θα καταστήσουν το Μουσείο σημαντικό. Η θέση του, δίπλα ακριβώς από το γεφύρι, βοηθά πολύ σ’ αυτό.

Ερ: Τι θα περιλαμβάνει ως αρχειακό υλικό και ποια η ειδοποιός διαφορά του που θα το καθιστά μοναδικό παγκοσμίως;
Απ: Πρόκειται ουσιαστικά για οπτικοακουστικό υλικό, κάτι που συνάδει με τις προδιαγραφές λειτουργίας των σύγχρονων ευρωπαϊκών μουσείων. Θα είναι αφ’ ενός φωτογραφίες, πίνακες και σχέδια που θα φανερώνουν τις μορφολογικές μεταβολές του γεφυριού στον χρόνο αλλά και πώς έχει εμπνεύσει ο γνωστός θρύλος τού εντοιχισμού τους εικαστικούς καλλιτέχνες, και αφ’ ετέρου 200 περίπου παραλλαγές και παράλληλα του γεφυριού της Άρτας, όπως ακούγονται να τραγουδιούνται ανά την Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Και ένα τέτοιο Μουσείο με προορισμό αναφοράς ένα μόνο γεφύρι, είναι από τη φύση του πρωτότυπο, αλλά και μοναδικό διεθνώς από ό,τι γνωρίζω. 

Ερ: Το ιστορικό γεφύρι της Άρτας και κυρίως ο θρύλος που το συνοδεύει βρίσκεται ήδη στις βιβλιοθήκες όλων των Πανεπιστημίων του κόσμου. Εκτιμάτε ότι το νέο Μουσείο θα οδηγούσε ακόμα περισσότερους ερευνητές και μελετητές στην πόλη μας, ώστε να προστεθούν κι άλλα στοιχεία;
Απ: Αυτό που λέτε θα συνιστά έναν από τους στόχους του Μουσείου. Στην πραγματικότητα δεν θέλουμε να είναι κάτι το στατικό, ένας χώρος μόνο έκθεσης, αλλά να αποτελέσει ταυτόχρονα αρχείο συνεχώς εμπλουτιζόμενο, όπως και κέντρο μελέτης αφού μια έρευνα δεν τελειώνει ποτέ. Και πραγματικά το γεφύρι αυτό, εξ αιτίας βασικά του θρύλου της θυσιασμένης γυναίκας του πρωτομάστορα με τους τόσους συμβολισμούς, μπορεί να προσελκύει συνεχώς νέους ερευνητές. Το θέμα, ανεξάντλητο, παραμένει ανοικτό στην έρευνα, αφού, άλλωστε, υπάρχουν πολλών ειδών προσεγγίσεις. Η Άρτα σε όλη αυτήν την κίνηση μπορεί να βρεθεί επικεφαλής, το δικαιούται. 

Ερ: Τι χρόνος έχει μεσολαβήσει για τη συλλογή των 200 διαφορετικών ηχογραφήσεων του θρύλου του; Πώς το καταφέρατε αυτό;
Απ: Αυτό είναι μια άλλη ιστορία, πέρα από την έρευνα των γεφυριών ως κτισμάτων, που κρατά 43 ολόκληρα χρόνια -σημειωτέον αφορά μόνο τη βορειοδυτική Ελλάδα και τη νότια Αλβανία. ΟΙ ηχογραφήσεις των παραλλαγών ξεκίνησαν το 2004 και συνεχίζονται. Δεν απαγγέλλονταν λοιπόν μόνο αυτά τα τραγούδια όπως συχνά έχει ακουστεί, αλλά και τα τραγουδούσαν κιόλας σε συγκεκριμένες καταστάσεις, αρχικά μόνο φωνητικά, αργότερα και με συνοδεία οργάνων.

Ερ: Πέτρινα τοξωτά γεφύρια υπάρχουν σε πολλές χώρες και κυρίως στα Βαλκάνια. Ποια θέση κατέχει το θρυλικό γεφύρι της Άρτας;
Απ: Όπως σας ανέφερα και πιο πριν, τη φήμη του κυρίως τη χρωστά στον θρύλο του εντοιχισμού. Ωστόσο και μορφολογικά ως γεφύρι έχει μεγάλο ενδιαφέρον, κάτι που μαρτυρείται και από τις πολλές αναφορές που του κάνουν οι ευρωπαίοι περιηγητές της τουρκοκρατίας, ιδίως στα χρόνια του Αλή πασά αλλά όχι μόνον. Το γεφύρι αυτό πρέπει να προσεχτεί ιδιαίτερα, είναι φορτισμένο πολύ από αιώνες πριν. Οι τόσες παραδόσεις και αναφορές το μαρτυρούν. Πιο πολύ όμως αυτό θα πρέπει να το συνειδητοποιήσουν οι ίδιοι οι Αρτινοί, γιατί το καθημερινό κοίταγμά του αν εξελιχτεί σε απλή συνήθεια δεν το βοηθάει. Είναι σίγουρα μνημείο που, όμως, εκτίθεται καθημερινά σε πολλούς κινδύνους -εννοώ κυρίως το πώς λειτουργεί το φράγμα Πουρναρίου.

Ερ: Βέβαια, τα περισσότερα ως προς την πρότασή σας για αξιοποίηση του νυν Λαογραφικού Μουσείου του Συλλόγου «ΣΚΟΥΦΑΣ» θα τα πείτε στην εκδήλωση του Σαββάτου. Θα μπορούσατε ωστόσο να μάς δώσετε μερικά παραδείγματα για την σύστασή του και τον τρόπο λειτουργίας;
Απ: Αυτό ξεφεύγει από εμένα. Εγώ θα προσπαθήσω να πείσω για την αναγκαιότητα του συγκεκριμένου μνημείου με επιχειρήματα. Το θέμα είναι να πιστέψουν σε αυτό οι τοπικοί φορείς και να επιδιώξουν να υλοποιηθεί. Δεν είναι σωστό αλλού να εφευρίσκονται τάχα μνημεία και εδώ να παραμελούμε τα σημαντικά.

Ερ: Γνωρίζουμε ότι από τη στιγμή που πήρατε την απόφαση να διατυπώσετε την πρόταση αυτή είχατε επικοινωνία τόσο με τον ιστορικό Σύλλογο «ΣΚΟΥΦΑΣ» όσο και με τον Δήμο Αρταίων. Πώς βρήκαν την ιδέα; 
Απ: Και οι δύο έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον, κάτι που αποδεικνύεται και από την διοργάνωση της σχετικής εκδήλωσης. Ο δήμαρχος κύρος Σιαφάκας, η υπεύθυνη του τουρισμού κυρία Λυγούρα, ο πρόεδρος του Σκουφά κύριος Μπανταλούκας αγκάλιασαν το εγχείρημα και πιστεύω πως θα το προχωρήσουν. Και βέβαια δεν είναι οι μόνοι. Νομίζω θα έχουμε την ευκαιρία να τους αναφέρουμε το ερχόμενο Σάββατο.

Ερ: Αν καταλαβαίνουμε καλά, η πρότασή σας για παραχώρηση του Λαογραφικού Μουσείου που βρίσκεται δίπλα στο γεφύρι προς τον Δήμο Αρταίων κατατίθεται ούτως ώστε να διεκδικηθεί από καλύτερες θέσεις η χρηματοδότηση για την προσαρμογή στις νέες λειτουργικές ανάγκες. Είναι έτσι;
Απ: Έτσι είναι αλλά όχι μόνο. Από τη στιγμή που χτίστηκε το συγκεκριμένο κτίσμα, το 1864, και εξ αιτίας του ρόλου που έπαιξε στις ιστορικές εξελίξεις του τόπου είτε ως τελωνείο είτε ως στρατώνας, “πηγαίνει” μαζί με το Μουσείο, συνιστούν αναπόσπαστα σύνολα. Γι’ αυτό και επιλέχτηκε για τον συγκεκριμένο ρόλο, παρ’ ότι ο χωρητικότητά του δεν είναι και ιδανική – αυτό όμως αντιμετωπίζεται.

Ερ: Στον Δήμο Αρταίων και στον Σύλλογο «ΣΚΟΥΦΑΣ» έχετε ήδη απευθυνθεί. Απευθυνόμενος προς τους Αρτινούς πολίτες τι θα είχατε να τούς πείτε;
Απ: Έκανα νύξη παραπάνω. Η καθημερινή θέαση του γεφυριού ας μην τους καθησυχάζει. Τίποτα δεν είναι δεδομένο και αυτονόητο. Σίγουρα θα πρέπει να ξέρουν πως στον τόπο τους έχουν έναν θησαυρό, τον οποίον θα πρέπει τουλάχιστον να τον νοιάζονται, να τον προστατεύουν. Και θα το κάνουν αυτό σίγουρα, αν μάθουν την ιστορία του. Θα συμβάλει πολύ προς την κατεύθυνση αυτή το Μουσείο που ονειρευόμαστε. Η αλληλοεπίδραση είναι λοιπόν αναπόφευκτη.

Ερ: Μπορούν να διατυπωθούν εκτιμήσεις για την επισκεψιμότητα που θα έχει;
Απ: Αυτό εξαρτάται από τον τρόπο λειτουργίας του, από εμάς τους ίδιους δηλαδή, αλλά ας μην γίνει αυτό και το ζητούμενο, κριτήριο επιτυχίας. Η χρησιμότητά του θα εξαρτηθεί και από την ανταπόκριση των ερευνητών, πόσο ελκυστική θα καταστεί η επίσκεψη στο γεφύρι και η χρήση του Μουσείου στις μελέτες τους.

Ερ: Γεννηθήκατε, κύριε Μαντά, στην Ηλεία. Πολιτογραφηθήκατε, ωστόσο, Ηπειρώτης. Τι σάς οδήγησε σ’ αυτή την απόφαση;
Απ: Τα πολλά και εντυπωσιακά γεφύρια που κατασκευάστηκαν σε έναν τόπο, παροιμιώδη για τη φτώχια του, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το “κλειστό” των πολλών βουνών. Των βουνών, ωστόσο, που από την ίδια τους τη φύση απελευθερώνουν. Είναι μύθος η τάχα ορατότητα της πεδιάδας -τι θα με φάει ο κάμπος τραγουδούσε ο Κρυστάλλης. Αξία λοιπόν κατ’ εμέ έχει πού επιλέγεις να πολιτογραφηθείς και όχι η τυχαία εκ γενετής.

– Σας ευχαριστούμε πολύ και περιμένουμε να ακούσουμε από κοντά στην εκδήλωση του Σαββάτου την παρουσίαση του σχεδίου «Από τον θρύλο στο Μουσείο».

– Κι εγώ σας ευχαριστώ που μου δώσατε βήμα να εκφέρω τις σκέψεις μου. Και βέβαια από όλους ζητώ συμπόρευση στο συγκεκριμένο όραμα -γιατί συνιστά όραμα. Δεν περισσεύει κανείς.