ΤΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΤΗΝ UNESCO ;
Διπλωματική Εργασία
Επιβλέπουσα καθηγήτρια : Καλαμαρά Παρασκευή
Αθήνα Ιούλιος 2020
* Στην εργασία συμπεριλήφθηκαν συνεντεύξεις με τους: Μάκη Κιάμο –Χήτο, πρόεδρο της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος, Δημήτρη Καλιαμπάκο, καθηγητή ΕΜΠ, Γιώργο Καρβελά, ιδρυτή συλλόγου “Go Nature”, Γιώργο Γκιώκα, προϊστάμενο Περιφερειακής Υπηρεσίας Τουρισμού Ηπείρου, Σπύρο Μαντά, δημιουργό του Αρχείου Γεφυριών Ηπειρώτικων (ΑΓΗ) και πρόεδρο του Κέντρου Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών (ΚΕΜΕΠΕΓ),
Συνέντευξη Σπύρου Μαντά
• Ποια είναι η σημασία των πέτρινων γεφυριών της Ηπείρου και για ποιους λόγους κατά την γνώμη σας είναι σημαντική η προστασία αλλά και η ανάδειξή τους;
- Τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου (Πίνδου), έργα που λόγω τοπικών ιδιαιτεροτήτων μπόρεσαν να συγκροτήσουν ρυθμό, αποτελούν καταστάλαγμα αιώνων εμπειρίας και έτσι, με την κατάλληλη, τη σωστή τους μεταχείριση, σίγουρα θα υπάρξει εμπλουτισμός των τεχνικών μας γνώσεων, συμβολή στην αισθητική καλλιέργεια και, ειδικά για την περιοχή, θα λειτουργήσουν ως μία επιπλέον ισχυρή οικονομική ένεση. Το παράδειγμα της ανακατασκευής του γεφυριού της Πλάκας έχει ήδη αρχίσει να επιβεβαιώνει τα αναφερθέντα οφέλη, που βέβαια δεν θα είναι τα μόνα. Απαραίτητες όμως προϋποθέσεις -το τονίζω- αποτελούν: α) η σωστή “εκμετάλλευσή” τους (αφορά τη συντήρηση και την προβολή) και β), ο όποιος αρχικός ενθουσιασμός να μην χαλαρώσει στη συνέχεια. Σε τέτοιου είδους δραστηριότητες τα κέρδη είναι μεγάλα αλλά όχι άμεσα. .
• Ποια είναι η σύνδεση των γεφυριών με την άυλη πολιτιστική κληρονομιά;
- Τα πετρογέφυρα, λόγω της φύσης τους -φαντάζουν σαν να μην υπακούουν στους νόμους της στατικής-, της θέσης που αυτά είναι χτισμένα και γενικότερα της τέχνης που αποπνέουν, έχουν εξάψει τη λαϊκή φαντασία σε βαθμό που να γεννηθεί ένας μεγάλος αριθμός θρύλων και παραδόσεων και, το σπουδαιότερο, από ένα σημείο και πέρα, τα ίδια να μετουσιωθούν σε σύμβολα. Θα ήταν λοιπόν αδύνατο να μην επηρεασθεί κάθε λογής τέχνη, λαϊκή ή λόγια, από μια τέτοια περιρρέουσα μυστηριακή ατμόσφαιρα. Τα γεφύρια λειτούργησαν ανέκαθεν ως πηγή έμπνευσης για τη μουσική, τη λογοτεχνία, το θέατρο, τη ζωγραφική, τα παραμύθια, ακόμη και την όπερα. Ο Παλαμάς υπήρξε προφητικός υποστηρίζοντας πως “το γεφύρι της Άρτας είναι σαν μια ραψωδία ομηρική και είναι για να το εκμεταλλεύονται μουσική και ποίηση όσο υπάρχουν”.
• Η ύπαρξη και η αξία (ιστορική, πολιτιστική, αρχιτεκτονική) των πέτρινων γεφυριών έχει την δέουσα προσοχή και φροντίδα των αρμοδίων φορέων της πολιτείας;
- Φοβάμαι, μάλλον είμαι σίγουρος, πως όχι. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό -γραφειοκρατία, άγνοια, ανοργανωσιά που προξενεί μη σωστή ιεράρχηση δράσης, αρχαιοπληξία που πλήττει κάθε τι το λαϊκό, μίζερη φοβία μην προβληθεί μνημείο που παραπέμπει σε ανατολή. Και βέβαια έχει “κοπεί” το νήμα της συνέχειας όσον αφορά την τέχνη της πέτρας. Οι επισκευές των γεφυριών κραυγάζουν για το τελευταίο, και το αποτέλεσμα παραγίνεται ενοχλητικό λόγω αδύνατης επίβλεψης -πόσο λαϊκή τέχνη διδάσκεται στο Πολυτεχνείο; Δεν έχει αξία να σωθεί ένα πετρογέφυρο όταν χάνει τον μνημειακό του χαρακτήρα.
• Ποια είναι η σημερινή κατάσταση των γεφυριών; Έχουν παρθεί κάποια μέτρα για την προστασία και την ανάδειξή τους;
- Πολλά γεφύρια βρίσκονται σε οριακή κατάσταση, δυστυχώς. Από το σύνολο των καταγραφών μου όλα αυτά τα χρόνια, τα 38 ολόκληρα χρόνια, το 50% των γεφυριών έχει πια χαθεί. Το χειρότερο; ο ρυθμός καταστροφής έχει πάρει προοδευτικό ρυθμό. Όσο για τα μέτρα προστασίας, ακόμη και να διαθέτεις την οικονομική ευχέρεια, την ειλικρινή πρόθεση να επέμβεις, πώς θα ενεργήσεις αν δεν ξέρεις πόσα γεφύρια υπάρχουν, πού είναι, σε τι κατάσταση βρίσκονται; Δεν έχει υπάρξει επίσημη καταγραφή. Είμαι κατηγορηματικός σε αυτό, γιατί ξέρω. Όλα αυτά τα χρόνια, με κόστος ζωής αυτό έκανα.
• Η ένταξη των γεφυριών στον κατάλογο της UNESCO πιστεύετε ότι θα επηρέαζε θετικά την ευρύτερη περιοχή; Ποια είναι η σημασία αυτής τη συνθήκης για την προστασία των πέτρινων γεφυριών;
- Σίγουρα θα την επηρέαζε θετικά, με τις προϋποθέσεις όμως που ήδη ανέφερα. Γιατί το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό, αλλά κυρίως νοοτροπίας. Η σημασία της συνθήκης είναι τεράστια, καθώς και πόρους εξασφαλίζει και νοοτροπίες επηρεάζει, τελικά καθορίζει. Το κρίσιμο διάστημα είναι αυτό που μεσολαβεί ανάμεσα στην ένταξη και τον χρόνο που θα προκύψουν απτά τα πρώτα οφέλη. Εκεί χρειάζεται επαγρύπνηση, να μην υπάρξει χαλάρωση. Ύστερα τα πράγματα, από μόνα τους, θα εξελιχτούν ομαλά.
• Πιστεύεται πως αν υπάρξει πρόταση για την ένταξη των πέτρινων γεφυριών της Ηπείρου στον κατάλογο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO θα μπορούσε να προχωρήσει; Ποιοι φορείς πιστεύετε ότι θα στήριζαν αυτή τη πρόταση;
- Αυτό εξαρτάται όχι μόνο από το εάν θα υπάρξει πρόταση, αλλά, κυρίως, από το πόσο πειστική θα είναι αυτή, δηλαδή από τι στοιχεία τεκμηρίωσης θα συνοδεύεται. Το Ζαγόρι, για παράδειγμα, είναι η περιοχή με τα περισσότερα και καλύτερα από μορφολογική άποψη πέτρινα γεφύρια -συνιστά το κέντρο του ρυθμού που σας ανέφερα. Ευελπιστώ η σχετική επιτροπή που θα συγκροτηθεί να διακατέχεται από ενθουσιασμό και να απευθυνθεί σε πρόσωπα και φορείς που γνωρίζουν, αγαπούν το αντικείμενο και άρα θα πείσουν. Υπάρχουν, αρκεί να κληθούν να βοηθήσουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου