Κυριακάτικη Δημοκρατία, 17.1.2016

Ένα γεφύρι στην Ελλάδα της... Πλάκας 

Εναν χρόνο μετά την κατάρρευση, που συγκίνησε το 90% των Ελλήνων, οι φορείς της περιοχής βλέπουν το χρονοδιάγραμμα για την αναστήλωσή του να τινάζεται στο αέρα και ιδιώτες που ήταν πρόθυμοι να προσφέρουν να διατηρούν πλέον επιφυλάξεις. Aκόμα να ολοκληρωθούν οι τεχνικές μελέτες του έργου

 ΣΠΥΡΟΣ ΜΑΝΤΑΣ

 

Ρεπορτάζ: Άγγελος Σκορδάς

Την στιγμή που το τοπίο σχετικά με την αναστήλωση ενός εκ των ιστορικότερων γεφυριών των  Τζουμέρκων παραμένει θολό -όσο και τα μανιασμένα νερά του Αράχθου που το «κατάπιαν»- και οι κάτοικοι αγωνιούν για την τύχη του έργου, δε λείπουν οι φωνές που επισημαίνουν ότι τα χρήματα που απαιτούνται θα μπορούσαν κάλλιστα να διοχετευθούν στη συντήρηση άλλων πετρόχτιστων γεφυριών της ευρύτερης περιοχής, τα οποία σήμερα κινδυνεύουν να έχουν την τύχη αυτού της Πλάκας. Μιλώντας στην «κυριακάτικη δημοκρατία», ο ιδρυτής του Αρχείου Γεφυριών Ηπειρώτικων και πρόεδρος του Κέντρου Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών, Σπύρος Μαντάς, εξηγεί την παραπάνω πρόταση που πολλοί μελετητές συμμερίζονται:

«Κανείς δεν μας έχει μιλήσει για το ακριβές κόστος της διαφημιζόμενης αναστήλωσης. Σίγουρα δεν θα είναι μικρό και υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες, θα φαντάζει προκλητικό. Τα όποια λοιπόν χρήματα περισσεύουν -σε καλύτερους καιρούς δεν περίσσευαν- ας διατεθούν στη διάσωση άλλων γεφυριών που βρίσκονται σε εξαιρετικά άσχημη κατάσταση.»

Γεφύρι της Άρτας, 1.2.2015

Ο πρώην καθηγητής της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και επί 35ετία μελετητής, που μέχρι σήμερα έχει καταγράψει περισσότερα από 1.200 πέτρινα γεφύρια στην Πίνδο, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τρία από τα πλέον αναγνωρίσιμα έργα των παραδοσιακών μαστόρων, μεταξύ των οποίων και το περιβόητο -όχι μόνο στην Ελλάδα- γεφύρι της Άρτας!

«Το πολυθρύλητο γεφύρι και ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης για τη γνωστή παραλογή- μπαλάντα σε όλη τη Βαλκανική, δεν βρίσκεται στη καλύτερη δυνατή κατάσταση. Καταγράφτηκαν σοβαρές ζημιές που υπέστη από την ίδια θεομηνία που έριξε το γεφύρι της Πλάκας (1ης Φεβρουαρίου 2015) και από όλους αναγνωρίστηκε το επείγον της επέμβασης» σημειώνει ο κ. Μαντάς, προσθέτοντας ότι ακόμα δεν έχει γίνει το παραμικρό.
 «Μέχρι στιγμής ο εφετινός καλός καιρός στέκεται σύμμαχος, αλλά ως πότε; Κάλλιο προλάβαινε, παρά... αναστήλωνε», συμπληρώνει με νόημα.

Γεφύρι της Κόνιτσας

Ένα ακόμα γεφύρι- σύμβολο της Ηπείρου που βρίσκεται αντιμέτωπο με την καταστροφή είναι και αυτό της Κόνιτσας.

 «Παρόλο που συνιστά το σήμα κατατεθέν της πόλης και βρίσκεται σε θέση που και ωφελιμιστικά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, καμία ουσιαστική ενέργεια για τη στατική του κατάσταση δεν έχει γίνει. Αφαιρέθηκε μόνο μια σκουριασμένη μπέλεϋ (είδος μεταφερόμενης, προκατασκευασμένης γέφυρας) που του έκρυβε τη θέα και αυτό, το αυτονόητο, μετά από αγώνες», συνεχίζει ο ίδιος.
Το συγκεκριμένο, μεγάλο μονότοξο γεφύρι αποτέλεσε κόπο του λαϊκού πρωτομάστορα από την κοντινή Πυρσόγιαννη Ζιώγα Φρόντζου, που το ανέγειρε το 1869- 1870 με δαπάνη που έφτασε τα 120.000 γρόσια.

Γεφύρι του Παπαστάθη

Σε καλύτερη μοίρα, όμως, δεν βρίσκεται και το λεγόμενο γεφύρι του Παπαστάθη, ανατολικά των Ιωαννίνων, πάνω στον Άραχθο, λίγο πιο ανάντι του χαμένου της Πλάκας.

«Τούτο, με τέσσερα τόξα, κατασκευάστηκε το 1746 με 175 βενέτικα φλουριά που έδωσε ο ηγούμενος της Μονής Βύλιζας Αγάπιος. Δυστυχώς η από καιρό αλλαγή της κοίτης του ποταμού, συνεχίζει αργά αλλά ύπουλα και σταθερά να το ξεφτίζει. Αν και βρίσκεται κάπως παράμερα, αξίζει να διασωθεί λόγω της αρχιτεκτονικής του αξίας, αλλά και επειδή αποτέλεσε ιστορικό πέρασμα για τα ξακουστά βλαχοχώρια Συρράκο και Καλαρρύτες», τονίζει ο κ. Μαντάς.

Πλάκα 2004. Από το γύρισμα του ντοκιμαντέρ...

Ποια είναι όμως η εικόνα από το... μέλλον που έχει ο άνθρωπος που, μεταξύ άλλων, μαζί με τον σκηνοθέτη Νίκο Παπαθανασίου έχει γυρίσει το προφητικό -όπως αποδεικνύεται- ντοκιμαντέρ «Τα Γεφύρια της Ηπείρου. Περιμένοντας το θάνατο»;

«Συνειδητοποιώντας τη σκληρή πραγματικότητα, εύχομαι και κάνω έκκληση τα πέτρινα γεφύρια της πατρίδας μας, έργα απλών ανθρώπων που για να καλύψουν μιαν ανάγκη προέκτειναν τη φύση, τουλάχιστον να μελετηθούν. Με μεγάλες προσωπικές θυσίες, έχω την αίσθηση πως στην Πίνδο, εγώ ένας απλός αλλά παθιασμένος ερασιτέχνης, τα κατάφερα. Το παρήγορο; Γνωρίζω και άλλους που αθόρυβα αλλά εντατικά εργάζονται για άλλες περιοχές. Ευτυχώς, γιατί ο χρόνος παραμένει αμείλικτος. Όσο για την Πολιτεία, τούτη που μας έλαχε, μάλλον που δημιουργήσαμε, ας φροντίσει κάποια γεφύρια, έστω λίγα, να διατηρηθούν όρθια. Αξίζει τον κόπο για μνημεία που μετουσιώθηκαν πια σε σύμβολα. Για να έχουμε τουλάχιστον πρότυπα όταν έρθει ο καιρός -γιατί σίγουρα θα έρθει- για συνειδητές αναστηλώσεις.»

Θεοφάνεια 2016 στα ερείπια του γεφυριού

Καταλήγοντας, πάντως, ο κ. Μαντάς εξηγεί γιατί η αναστήλωση ή μη του γεφυριού της Πλάκας αποτελεί πρωτίστως ηθικό και όχι τεχνικό θέμα.

«Φαντάζει το λιγότερο κοροϊδία να δηλώνουμε -προσέξτε, όχι να θέλουμε- να ξαναφτιάξουμε το γεφύρι της Πλάκας, με ανυπολόγιστο πλέον το κόστος του, τη στιγμή που επί 25 χρόνια κωφεύαμε στις συνεχείς εκκλήσεις των ντόπιων και άλλων φορέων για τη διάσωσή του. Αλλά και αν, θεωρητικά, υλοποιηθεί η αναστήλωση, αναρωτιέμαι τι θα σηματοδοτεί πλέον ένα τέτοιο κτίσμα; Γιατί μνημείο σίγουρα δεν θα είναι. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει μνήμη και αυτή την αφήσαμε να βουλιάξει στην αδιαφορία και στα νερά του Άραχθου. Κακά τα ψέματα, δεν θα έχουμε να κάνουμε με το γεφύρι του Πραμαντιώτη Κώστα Μπέκα, του σοφού αυτού πρωτομάστορα, αλλά με ένα έργο του ΕΜΠ. Η μνήμη, επιμένω, συνιστά την ειδοποιό διαφορά και οφείλαμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν έπρεπε. Όλα αυτά, βέβαια, συνιστούν προσωπική μου θέση και τίποτα παραπάνω. Από εκεί και πέρα σέβομαι την επιθυμία κυρίως των ντόπιων να ξαναδούν όρθιο το γεφύρι τους, έστω κατ' εικόνα και ομοίωση του γνήσιου και το εύχομαι ειλικρινά.»

Μιλούν ακόμη:
Αλέξανδρος Καχριμάνης, Περιφερειάρχης Ηπείρου
Δημήτρης Καλιαμπάκος, Καθηγητής Ε.Μ.Π.
Γιάννης Σεντελές, Δήμαρχος Βορείων Τζουμέρκων
Δημήτρης Μήτσης, Πρόεδρος Συλλόγου Προστασίας Αράχθου