Η Κουτσοκαμάρα, ή η ασυδοσία των εργολάβων

Για την ιστορία…

ΚΟΥΤΣΟΚΑΜΑΡΑ

η εξαφάνιση ενός γεφυριού, ή η ασυδοσία των εργολάβων

Δ

ιαβάσαμε:

  

√… Παρακαλούμε να διακόψετε τις εργασίες επίχωσης που συντελούνται στο πέτρινο γεφύρι “Κουτσοκαμάρα” που βρίσκεται στην κοινότητα των Πηγών Άρτας και η εργολήπτρια του έργου τεχνική εταιρεία να απομακρύνει τα προϊόντα απ’ τα βάθρα της γέφυρας…

(απόσπασμα από έγγραφο της 6^ης εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Ιωαννίνων προς το Αστυνομικό Τμήμα Μηλιανών Άρτας / 24 Αυγούστου 1998).

 

√… Η αρχαιολογική Υπηρεσία, μετά από προφορική καταγγελία μας, επενέβη άμεσα και με έγγραφά της προς τον Αστυν. Σταθμό Μηλιανών διέταξε την διακοπή εργασιών επίχωσης και την απομάκρυνση των μπαζών. Πλην όμως, μέχρι σήμερα, δεν έγινε τίποτα. Ένα επερχόμενο “φούσκωμα” του ποταμού θα γκρεμίσει σίγουρα τη γέφυρα. Επίσης συνεχής χρήση των εκρηκτικών έχει επιφέρει ανεπανόρθωτες ζημιές…

(απόσπασμα από καταγγελία του ιδιώτη Καπερώνη Χρήστου προς Υπουργείο Πολιτισμού, 6η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Ιωαννίνων, ΥΠΕΧΩΔΕ, Εισαγγελέα Πλημ/κων Άρτας, Νομάρχη Άρτας, Κοιν. Πηγών, Αδελφότητα Πηγιωτών Άρτας, Κοινοπραξία έργου / 23 Σεπτεμβρίου 1998).

√ … Σύμφωνα με τα καταγγελόμενα, προκύπτει κίνδυνος από ολιγωρία των συνεργείων της Αναδόχου Κοινοπραξίας των έργων εκτροπής του Αχελώου, για τη διατήρηση της μονότοξης γέφυρας, γνωστής με την ονομασία “Κουτσοκαμάρα”. Για το λόγο αυτό παρακαλούμε να εξετάσετε τα καταγγελλόμενα και σε περίπτωση που αυτά ευσταθούν, να μεριμνήσετε για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων προστασίας της υπόψη γέφυρας, ενημερώνοντας σχετικά…

(απόσπασμα από έγγραφο του ΥΠΕΧΩΔΕ προς την ΕΥΔΕ/Α Αχελώου / 26 Οκτωβρίου 1998).

   Μία σοβαρή καταγγελία, δύο δημόσια έγγραφα -επακολούθησαν κι άλλα- με τυπικά λόγια και καθόλου ουσία, ένας …λύκος -ΥΠΕΧΩΔΕ- που θεσμοθετείται να φυλάει τα πρόβατα, ατολμία που αφήνει ερωτηματικά, γραφειοκρατία, καθυστερήσεις ετών και το αναπόφευκτο: ένα πέτρινο, παμπάλαιο γεφύρι, με ιστορία αιώνων, θάβεται κάτω απ’ τα μπάζα ασύδοτων τεχνικών εταιρειών και την αδιαφορία όλων μας! Κατά τα άλλα, η “ηρωική” ανησυχία ενός απλού πολίτη -οι πομπώδεις σε ονομασία φορείς κόβουν πίττες- υποβαθμίστηκε σε επίπεδο συναισθηματικής γραφικότητας! Να τα πάρουμε με τη σειρά… 

Η

 λεγόμενη Κουτσοκαμάρα βρίσκεται, μάλλον βρισκόταν, πάνω στον Αχελώο ποταμό, ο οποίος, σ’ αυτά ακριβώς τα μέρη, αποτελεί το σύνορο μεταξύ των νομών Άρτας και Καρδίτσας. Πιο συγκεκριμένα, θεμελιωμένη ανάμεσα στις τοποθεσίες Ντρασκό και Καλάμι, συνέδεε, κάποτε, τα απέναντι χωριά Πετρωτό (Λιάσκοβο) και Πηγές (Βρεστενίτσα). Κι αν το δούμε ιστορικά, δηλαδή στα πολύ παλιά χρόνια, πρέπει να επικοινωνούσε την Αμβρακία με τους Γόμφους και την Τρίκκη. Δικαιούμαστε να το πιστεύουμε το τελευταίο, αφού είναι πολλά και πειστικά τα στοιχεία που το υποστηρίζουν.

   Κατ’ αρχάς, από εδώ περνούσε ένας πολυσύχναστος αρχαίος δρόμος, ενώνοντας τα ηπειρωτικά παράλια με τα πιο σημαντικά, τότε, κέντρα της Θεσσαλίας. Στη διαδρομή του, φυσικά, θα εξυπηρετούσε πολίχνες σαν την Ηράκλεια, την Τετραφυλία, τη Γραία, την Αργιθέα, την Αλόπη, το Αθήναιον, την Εθοττία, τον Άκανθο κλπ.

   Μετά, είναι η μαρτυρία του Pouqueville που, περνώντας απ’ την περιοχή αρχές 19^ου αιώνα, σημειώνει: «η πέτρινη αυτή γέφυρα με οκτώ καμάρες είναι έργο των Ρωμαίων και είχε χρησιμοποιηθεί από τις Μακεδονικές Φάλαγγες, τις λεγεώνες του Καίσαρα και τις βαρβαρικές ορδές που κατάστρεψαν την Ελλάδα». Να πούμε πως ο γάλλος περιηγητής ονομάζει το συγκεκριμένο γεφύρι, αναπάντεχα, “ του Κοράκου”. Για εξήγηση, ένα από τα δύο μπορεί να συμβαίνει: ή πραγματικά το γεφύρι ονομαζόταν τότε έτσι, ονομασία που σιγά-σιγά πέρασε και στο νεότερο, κατασκευασμένο κοντά  του, άλλο γεφύρι, ή ότι ο Pouqueville τα μπέρδεψε. 

   Αλλά η παραπάνω περιγραφή, πέρα απ’ τη νύξη για την παλαιότητα του γεφυριού, παραμένει πολύτιμη και για έναν ακόμη λόγο: τον προσδιορισμό της μορφής του -οκτώ καμάρες- έστω στο περίπου. Το λέμε αυτό, γιατί συνήθως ο Pouqueville δεν διέκρινε τα κανονικά απ’ τα ανακουφιστικά τόξα. Πάντως η κατασκευή, είτε με οκτώ, είτε με λιγότερες καμάρες, σίγουρα υπήρξε μεγάλη και εντυπωσιακή και βέβαια πολύτοξη! 

   Συμπερασματικά τώρα, αφού διαθέτουμε αρκετά στοιχεία για την ιστορική πορεία του γεφυριού, τις κατασκευαστικές του περιπέτειες: Αν δεν χτίστηκε, όπως υποστηρίζει η παράδοση, απ’ τη βασίλισσα -συνάμα και Οσία- Θεοδώρα την εποχή των Κομνηνών, θα θεμελιώθηκε τα ρωμαϊκά χρόνια που η χρήση του ιστορικού δρόμου γενικεύτηκε. Έτσι, με την πρώτη μορφή, λειτούργησε εκατοντάδες χρόνια, ώσπου, κάποια στιγμή, υπέστη σοβαρή ζημιά -παρασύρθηκε, απ’ τον ορμητικό Αχελώο, το δυτικό τμήμα του! Το πρόβλημα -η σημασία του δρόμου εξακολούθησε σημαντική και κατά την τουρκοκρατία- έλυσε ο μητροπολίτης Βησσαρίωνας, κατασκευάζοντας, ένα χιλιόμετρο νοτιότερα, το γνωστό μας, τεράστιο, μονότοξο γεφύρι του Κοράκου. Αχρηστεμένο πλέον το παλιό, παρέμεινε στο περιθώριο σαν …Κουτσοκαμάρα -μ’ ένα και μόνο τόξο όρθιο!

Λ

οιπόν, τούτο το διαχρονικά σημαντικό μνημείο, έστω τμήμα του, απομεινάρι τόσων και τόσων αιώνων, δεν μπόρεσε να συγκινήσει τους σύγχρονους καταστροφείς της χώρας, τους λογής αμόρφωτους, πτυχιούχους και μη, εργολάβους που συνεχίζουν ανενόχλητοι. Και δρουν ανενόχλητοι, αφού οι θεσμοθετημένοι για προστασία φορείς, άβουλοι και μοιραίοι, απλώς παρακολουθούν τα γεγονότα.

   Στην περίπτωσή μας, οι τεχνικές εταιρείες, χρόνια τώρα εκτρέποντας τον Αχελώο και τη λογική, χωρίς να τις εμποδίζει σε κάτι η …έρημη Κουτσοκαμάρα -βρισκόταν εκτός ωφέλιμης ακτίνας δράσης τους- την παράχωσαν τόσο, που πια δεν φαίνεται ίχνος της! 

   Ρωτάμε: το Υπουργείο Πολιτισμού -το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν το εμπιστευόμαστε- η αρμόδια Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, το τοπικό αστυνομικό τμήμα, οι παρακείμενες Νομαρχίες, οι εισαγγελείς Άρτας και Καρδίτσας, γιατί δεν επενέβησαν; Αν κι είχαν τη δικαιοδοσία, την υποχρέωση -τους ζητήθηκε- γιατί δεν έπραξαν ό,τι ο νόμος προβλέπει;