Το γεφύρι του κυρ-Νούτσου, ή Κόκκορου

Το γεφύρι του κυρ-Νούτσου, ή Κόκκορου

Β

ρίσκεται στο Ζαγόρι της Ηπείρου, κάτω απ’ το χωριό Κουκούλι, κατεύθυνση προς Σωποτσέλι (Δίλοφο), γεφυρώνοντας τον Βίκο σ’ ένα εντυπωσιακό βραχοστένωμά του -ο δεξιός βράχος, όπου κι η σπηλιά του Νταβέλη,[1] αποκαλείται …τσουμπάρι της Αγίας Παρασκευής με το ομώνυμο εκκλησάκι στην κορυφή του.

Πρόκειται για ένα από τα καλύτερα γεφύρια του Ζαγοριού, με αρκετά τολμηρό τόξο -ανοίγει 24.00 μ., κι ανασηκώνεται απ’ το νερό 11.60. Στο αριστερό του τύμπανο, επειδή βγήκε μεγαλύτερο απ’ το δεξιό, έχει ανοιχτεί μικρό παράθυρο, 1.50Χ1.50 μ., να ανακουφίζει κυρίως αισθητικά. Το στοιχείο όμως που αναδυκνύει την ευστροφία, όλη την τέχνη του πρωτομάστορα, είναι ο τρόπος που τούτος έλυσε το πρόβλημα της στενότητας του χώρου. Για να πατήσει ομαλά ο διάδρομος διάβασης στις όχθες -οι βράχοι απαγορεύουν- στρίβει το καλντερίμι του και το χαμηλώνει κινώντας το παράλληλα με την κοίτη του ποταμού -σε κάτοψη Π. Κατά τα άλλα, το συνολικό του μήκος φτάνει τα 39 μ., με ωφέλιμο πλάτος 2.50, ενώ ανεβοκατεβαίνει -ως τα 13 μ.- με τη βοήθεια ζωναριών (ούγιες). Οι αρκάδες, σε πυκνή διάταξη, υψώνονται ικανοποιητικά -έως 0.70.

Αλλά ιδιαίτερο ενδιαφέρον κρύβουν και τα ονόματα -λεγόταν και …κυρ-Αλέξη- που φέρει τούτη η κατασκευή, μαρτυρώντας τελικά την περιπετειώδη ιστορία της. Ο Λαμπρίδης, απαριθμώντας τις ζαγορίσιες πετρογέφυρες και τους χορηγούς τους, αναφέρεται δύο φορές στη συγκεκριμένη. Την πρώτη, γράφει πως χτίστηκε «μεταξύ των κωμών “Σωποτσέλιον, Κουκούλιον και Μπάγια” εκ μιας και μόνης αψίδος αποτελουμένη παρά του εκ Βραδέτου Νούτσου Κοντοδήμου(1750)».[2] Τη δεύτερη, πως «το εκ βράχων υψηλών και αποτόμων χάσμα ζευγνύουσαν ΝΑ. δι’ ης συγκοινωνούσιν ιδία τα χωρία “Σομποτσέλ και Κουκούλη” προς άλληλα, ο Ν. Καραμισίνης τω 1768».[3]
 

Φανερό πως πρόκειται για ένα και το αυτό γεφύρι που καταστράφηκε και γρήγορα ανακατασκευάστηκε, εξακολουθώντας όμως να φέρει την ίδια ονομασία -Νούτσος[4] ήταν το όνομα και του πρώτου[5] και του δεύτερου[6] χορηγού. Στο συμπέρασμα καταλήγει και ο τόσο σχολαστικός Κουκουλιώτης δάσκαλος και ιστορικός Κώστας Λαζαρίδης, προσθέτοντας μάλιστα αυτός και τρίτο χορηγό: «…αργότερα δε κατά τα τέλη του 18^ου αιώνα το διόρθωσε ο γυιος τού Καραμεσίνη Αλέξης Νούτσος και γι’ αυτό είχεν επικρατήσει να λέγεται και γεφύρι του “κυρ-Αλέξη”. Με το τελευταίο αυτό όνομα το απάντησα κι’ εγώ γραμμένο στα χαρτιά τον περασμένο αιώνα».[7]

Όσο για το …“Κόκκορου”, προήλθε από τους ιδιοκτήτες του κοντινού μύλου, που ειδικά ένας τους, ο Γρηγόρης Κόκκορος, σε επισκευή τού 1910-11, δώρισε κι αυτός μεταξύ των άλλων[8] για να διορθωθεί, αμβλυνθεί η απότομη κλίση του καλντεριμιού. 

--------------------------------

Γεωγραφικά στοιχεία γεφυριού: Ν 39 ̊ 51΄ 75.20΄΄ Ε 20 ̊  46΄ 51.30΄΄ Υψ. 747

Νο καταγραφής / αρχειοθέτησης: 2 (1.7.1991)

-------------------------------------------

Μαγνητοσκόπηση: Σπύρος Μαντάς / 3.4.2006
Παραγωγή: Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων

---

[1] Ο Γ. Νταβέλης, λησταντάρτης, αρχηγός ομάδας στην περιοχή, όταν το 1880 τον κυνηγούσαν Τούρκοι, κατάφυγε στη συγκεκριμένη σπηλιά, μαζί με δυο άντρες του και σώθηκε.

[2] Ιωάννου Λαμπρίδου, Περί των εν Ηπείρω αγαθοεργημάτων, Μέρος Δεύτερον, Εν Αθήναις 1880, σελ. 80.

Το γεγονός μνημόνευε και εντοιχισμένη μαύρη πλάκα, που όμως πυροβολήθηκε (!) και καταστράφηκε. Κατά τον Κ. Λαζαρίδη, που κρέμασε άνθρωπο για να διαβάσει ό,τι πια διακρινόταν, πρέπει να έγραφε 1752, αντί 1750 του Λαμπρίδη.

[3] Ιωάννου Λαμπρίδου, Ηπειρωτικά Μελετήματα, Τεύχος όγδοον: Ζαγοριακά, Μέρος Πρώτον, Εν Αθήναις 1889, σελ. 19.

[4] Από το Ιωάννης (= Ιωαννούτσος, Νούτσος).

[5] Ο Νούτσος Κοντοδήμος, καταγόμενος απ’ το Βραδέτο, υπήρξε γενικός προεστώς του τόπου με τέτοια δύναμη αλλά και τόσες ευεργεσίες ώστε να αποκληθεί φλάμπουρο του Ζαγοριού και άστρι των Γιαννίνων. Οι διαφορές του όμως με τον Σουλεϊμάν πασιά τού στοίχησαν τη ζωή. Επειδή πήγε στην Κωνσταντινούπολη, στον ίδιο τον Σουλτάνο, και πέτυχε την αποστολή δήμιου για αποκεφαλισμό τού διοικητή των Ιωαννίνων, η γυναίκα τού τελευταίου, μετά ένα χρόνο, τη μέρα του επόμενου γάμου της, τον δολοφόνησε. Βλέπε περισσότερα στο, Μπέττης Στέφανος, Ηπειρωτική Ευποιΐα , Α΄ τόμος, Γιάννινα 1982, σελ. 32-33.

[6] Ο Νούτσος Καραμεσίνης, καταγόμενος απ’ το Καπέσοβο, υπήρξε πιστός φίλος του Αλή πασά και φανατικός υποστηρικτής των επιδιώξεών του. Έτσι, για ανταμοιβή, διορίστηκε γενικός προεστώς του Ζαγοριού, αλλά μετά 7 μήνες πέθανε.

[7] Κώστα Π. Λαζαρίδη, Το χωριό μου το Κουκούλι, Β΄ Το Τσουμπάρι της Αγίας Παρασκευής και η περιοχή του, Γιάννινα 1977, σελ. 24.

Ο Αλέξης Νούτσος, γιος του Νούτσου Καραμεσίνη, αντρώθηκε στην αυλή του Αλή πασά και διορίστηκε από αυτόν ισόβιος γενικός προεστώς του Ζαγοριού. Λόγω του χαρακτήρα του δημιούργησε πολλές αντιπάθειες και έχθρες γύρω του. Όταν θέλησε να βοηθήσει τον ευεργέτη του πασά στην πολιορκία του από τα Σουλτανικά στρατεύματα και απέτυχε, κατέβηκε στην Ελλάδα για να λάβει μέρος στην επανάσταση. Δολοφονήθηκε το 1822 από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.

[8] Πλήρωσαν τότε τα χωριά Κουκούλι, Καπέσοβο, Βραδέτο, Τσεπέλοβο, αλλά και το τουρκικό Δημόσιο. Επισκευή έγινε και το 1960 από την Ένωση Ζαγορισίων της Αθήνας, κάτι που μνημονεύει μαρμάρινη πλάκα.