Μαστορόπουλο σε γεφύρι

Μαστορόπουλο σε γεφύρι

Γιώργης Σιούτης (1903-1996)

Αρμολογούσα, αρμολόι, απ’ το θόλο αποκάτω…[1]

Ο

 Γιώργης Σιούτης γεννήθηκε στη Δροσοπηγή της Κόνιτσας, τότε Κάντσικο, στα 1903. Μαστοροχώρι απ’ τα καλά της περιοχής το χωριό του, μάστορας καλός κι αυτός…

Τέλη της δεκαετίας του 1920 έγινε μεγάλη επισκευή στο κοντινό στο χωριό γεφύρι, κάτω στο Σαραντάπορο. Πήρε μέρος, σαν μαστορόπουλο τότε, και ο Γιώργης ο Σιούτης, που τα θυμήθηκε όλα και τα περιέγραψε Αύγουστο του 1994…

Αρχές του 1996, δυο χρόνια αργότερα δηλαδή, πέθανε…

«Δουλέψαμαν δεκαεφτά ημέρες εκειπέρα. Εγώ δούλεψα δεκαεφτά μέρες αποκάτω απ’ το γιοφύρι. Αρμολογούσα, αρμολόι απ’ το θόλο αποκάτω. Εκάναμαν δεκαεφτά ημέρες μαζί μ’ έναν άλλον απ’ τη Καστάνιανη. Είχαμαν φτιάξει σκαλωσιά, κρεβάτι αποκάτω, το είχαμαν δεμένο. Κι ένας μάστορας αποπάνω μάς κρεμούσε τη λάσπη.

Μαζί με το Μησιακούλη το Κώστα ήμουνα απ’ τη Καστάνιανη. Εργολάβος ήτανε ο Δούκας ο Κώστας. Είχε κι επιστάτη το Γιάννη το Καραλή, ναι..! Ήμασταν δέκα, δεκαπέντε άτομα, πότε είκοσι, ανάλογα. Με τα ζώα κουβαλούσαμαν τη πέτρα…

Το γιοφύρι, από τη πέρα μεριά, απ’ τη Ζέρμα, το είχε φάει μέχρι κάτω, το είχε φάει το νερό κι έπεσε. Είχε φαγωθεί κάτω η βάση. Έτσι ήλθαν οι μαστόροι και δούλεψαν. Το γέμισαν. Έμπαιναν μέσα ως εδώ, μέσ’ το νερό κι έβαζαν τη πέτρα. Φτιάξαμαν και το πτερύγιο. Εγώ αρμολόγησα και τα πεζούλια. Αυτή η επισκευή έγινε το.., θα σε γελάσω, το ΄25, το ΄26 ήτανε; τότε, εκείνα τα χρόνια… 

Ήτανε ακόμα ο Σίμος ο Χρήστος, Παπαδημητρίου Μήτρος ήτανε, ο Ζιώγας ο Θεοδόσης, ο Σπύρος ο Κοτσίνας, εγώ, ο Σούφλας ο Άγγελος. Όλοι αυτοί από ’δω, απ’ το χωριό, πεθαμένοι τώρα. Θυμάμαι ακόμα το Κώστα το Γκόσιο, απ’ τη Καστάνιανη αυτός, όπως κι ο Δημοσθένης ο Μπίμπας, ο Κυριάκος ο Μησιακούλης που δουλεύαμαν μαζί αποκάτω απ’ το θόλο, ο Καλησώρας ο Νίκος, βέβαια, καλός κι αυτός!

Με τα μουλάρια κουβαλούσαμν πέτρα, από ’δω, απ’ το ρέμα τούτο ’δω, αποκάτω απ’ το ποτάμι, αλλά κι απ’ το άλλο ρέμα, από κείνη τη μεριά. Κουβαλούσαν τα μουλάρια αράδα πέτρες…

Το γιοφύρι το λέγαμαν της Ζέρμας. Ναι, η Ζέρμα το ’χε. Ε, καθένας το ’λεγε.., να εμείς το λέγαμαν Καντσιώτικο, αυτοί της Ζέρμας. Κατάλαβες τώρα…

Τώρα εγώ είμαι 91 χρονών. Ήμουνα μάστορας πολλά χρόνια, εμπειροτέχνης. Έφτιαξα δυο-τρεις εκκλησιές, πολλά σπίτια, στο γιοφύρι κάτω δούλεψα.

Μια εκκλησία έφτιαξα στο Κοτέλτσι. Λέγονταν έτσι ένα χωριό εδώ στη Μακεδονία· άνευ μηχανικό και άνευ εργολάβο! Ήμουνα εγώ, εμπειροτέχνης, μονάχος μου. Μία ακόμα φτιάξαμαν στη Φλώρινα, συνέταιροι, παρέα, σ’ ένα χωριό στην άκρα στα σύνορα, Νίκη λέγονταν το χωριό. Μια ακόμα εκκλησία φτιάξαμαν κάτω, κοντά στο Μουζάκι…

Το χωριό εδώ είχε όλο μαστόρους. Όλοι μαστόροι ήτανε, οικοδόμοι. Φεύγαμαν από ’δω του Αϊ-Δημήτρη. Πηγαίναμαν Θεσσαλία, στη Μακεδονία, πέρα στου Μαρμαρά, πέρα στη Θεσσαλονίκη. Ανάλογα, παρέα-παρέα, μαζευόμασταν δυο, πέντε άτομα, δέκα και γυρίζαμαν χωριό-χωριό. Αλλά δε κάναμαν τίποτα. Ίσα-ίσα τα ζώα, τα κριθάρια, τα χορτάρια. Μεροκάματο παίρναμαν κανά τριάντα δραχμές, αλλά ξεχειμάζαμαν…»!

Τ

ο Καντσιώτικο γεφύρι, ή γεφύρι της Ζέρμας, βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Κάντσικο (Δροσοπηγή) και Ζέρμα (Πλαγιά) της Κόνιτσας, γεφυρώνοντας τον ποταμό Σαραντάπορο. Δίπλα του λειτουργούσε παλιά βακούφικος μύλος -του Φτελιά- που ανήκε στο κοντινό μοναστήρι της Παναγίας. 

Είναι δίτοξο, με κύρια και βοηθητική καμάρα, μορφή που επιβλήθηκε από ριζιμιό βράχο μέσα στο ποτάμι. Η μεγάλη του καμάρα, προς τη δεξιά, τη Ζερματινή όχθη, ανοίγει 15.80 μ. και ανασηκώνεται απ’ το νερό μέχρι 9.10 -αξιοσημείωτη της λεπτομέρεια: το δεύτερο στεφάνι θολιτών σβήνει πριν την κορυφή, δεν ολοκληρώνεται! Από την άλλη μεριά, την Καντσιώτικη, η βοηθητική καμάρα έχει αντίστοιχα άνοιγμα και ύψος 6.90 και 5.40 μ. Ακόμη στο μεσόβαθρο, για να αντιμετωπίζονται οι συχνές κατεβασιές που ανεβάζουν τη στάθμη του νερού, έχει ανοιχτεί ανακουφιστικό παράθυρο με ποδιά 1.90 μ. και ύψος 2.00 -κάτω του υπάρχει τριγωνικός πρόβολος γαντζωμένος στο βράχο. Να τονιστεί -το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της όλης κατασκευής- ότι και τα τρία τόξα είναι οξυκόρυφα -κατασκευασμένα με δύο κέντρα κύκλου-, σημάδι βέβαια παλαιότητας. Τέλος, ο διάδρομος διάβασης, ελαφρά καμπυλωτός και με ούγιες (πλατύσκαλα), φτάνει σε μήκος τα 36.00 μ., με ωφέλιμο πλάτος 1.95 -προστατεύουν στηθαία.

Για το πότε ακριβώς χτίστηκε τούτο το γεφύρι, τίποτα δεν μπορεί να ειπωθεί με σιγουριά -δεν σώθηκαν γραπτά στοιχεία. Κάτι προσπαθεί να αρθρώσει, για το χορηγό, παράδοση που ακούγεται -σε παραλλαγές- στα δυο γειτονικά χωριά, αλλά δεν βοηθάει ουσιαστικά. Στη Ζέρμα, λένε, πως …ήταν μια άκληρη Τουρκάλα που πλήρωσε για να στηθεί το γιοφύρι∙[2] στο Κάντσικο, πως …το δώρισε μια χήρα μπέισα στην Παναγιά για να σωθεί το άρρωστο παιδί της.[3] Και βέβαια η αλήθεια, με λίγες πια πιθανότητες αποκάλυψης, ακόμη αναζητείται…

Η επισκευή που ακούσαμε να μας εξιστορεί ο Γιώργος Σιούτης έγινε  το 1927 -μύστρισμα, χτίσιμο πτερυγίων και στηθαίων, αποκατάσταση δεξιού ακρόβαθρου. Εργολάβος ήταν ο Κωσταντής Δούκας απ’ την Καστάνιανη και επιστάτης ο Γιάννης Καραλής. Μεταξύ των πολλών μαστόρων που πήραν τότε μέρος, αναφέρονται οι, επίσης Καστανιανίτες, Κώστας Γκόσιος, Κυριάκος Μησιακούλης, Χρήστος Παπαχρήστος, Νικόλας Καλησώρας, Κώστας Μησιακούλης, Δημοσθένης Μπίμπας[4] και οι Καντσιώτες Μήτρος Παπαδημητρίου, Χρήστος Σίμος, Θεοδώσης Ζιώγας, Σπύρος Κοτσίνας, Γιώργης Σιούτης, Άγγελος Σούφλας.

---

[1] Από το υπό έκδοση βιβλίο «Πετράδες και Γεφύρια της Πίνδου».

[2] Ιωάννη Τσάγκα, Το γεφύρι της Ζέρμας στο Σαραντάπορο, περ. «Κόνιτσα», 25/1989, σελ. 39.

[3] Θωμάς Ζιώγας, Η Δροσοπηγή και το γεφύρι της, περ. «Κόνιτσα», 21/1988, σελ. 242-243.

[4] Τις πληροφορίες για τον εργολάβο, τον επιστάτη και τους υπόλοιπους Καστανιανίτες μαστόρους, οφείλω στον τελευταίο εξ αυτών Δημοσθένη Μπίμπα (σε επιστολή του το 1993). Και βέβαια επιβεβαίωσε -τον ακούσαμε- αναφέροντας και τους συμπατριώτες του, ο Καντσιώτης Γιώργης Σιούτης.