Νέοι Αγώνες Ηπείρου, 13 Μαΐου 1997

Μια αξιόλογη και πρωτότυπη εκδήλωση στο Π.Κ.

«ΓΕΦΥΡΙΑ - ΣΠΗΛΑΙΑ - ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ»

Συνέντευξη του ερευνητή - συγγραφέα κ. Μαντά

Π

ραγματοποιήθηκε το Σάββατο το βράδυ στο Πνευματικό Κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων η παρουσίαση του πρώτου μέρους της τριλογίας, από τον εκπαιδευτικό κ. Σπύρο Μαντά σχετικά με τα γεφύρια της Ηπείρου.

Πριν την παρουσίαση απηύθυνε χαιρετισμό ο Πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας κ. Αλεξίου.

Ακολούθως ο κεντρικός ομιλητής - ερευνητής παρουσίασε με γλαφυρό τρόπο και ανέπτυξε το θέμα του, αναφερόμενος διεξοδικά στα γεφύρια της Ηπείρου, την αρχιτεκτονική τους, την πολιτιστική τους παράδοση και την ιστορική σημασία τους.

Του Βαγγέλη Μάστορα.

Η συνέντευξη που μας παραχώρησε ο κ. Μαντάς αναφερόμενος στο έργο του και τη σημασία του για την περιοχή μας:

ΕΡ. κ. Μαντά, από το βιογραφικό σας προκύπτει πως γεννηθήκατε στα Κρέστενα της Ηλείας. Τι ερεθίσματα και κίνητρα είχατε εσείς ένας Πελοποννήσιος να ασχοληθείτε με την ιστορία των ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΓΕΦΥΡΙΩΝ;

ΑΠ. Αρθρογραφούσα παλιά σ’ ένα περιοδικό, το «Ταξιδεύοντας». Είχα γράψει τότε θυμάμαι, 1980-81, κάποια κείμενα για τα Γιάννινα, το Πάπιγκο, τα γεφύρια. Αγάπησα έτσι τον χώρο και σχεδόν πολιτογραφήθηκα Ηπειρώτης. Από το 1982, χρονιά έναρξης της μελέτης μου για τα ηπειρώτικα γεφύρια, 1, 2 φορές το μήνα βρίσκομαι στην Ήπειρο. Πολλοί πια με θεωρούν Ηπειρώτη, μου βρήκαν μάλιστα και συγκεκριμένο τόπο καταγωγής, τη Ζίτσα. Ο χώρος και οι άνθρωποι καλύπτουν πια τα ενδιαφέροντά μου. Συνεχίζω να παίρνω από εδώ, ελπίζω να έλθει η στιγμή να δώσω.

ΕΡ. Ιδρύσατε το 1984 το «ΛΑΪΚΟ ΠΟΛΥΠΤΥΧΟ» για να «προσεγγίσετε τις διάφορες εκφράσεις λαϊκής τέχνης» όπως δηλώνετε. Σε τι ακριβώς συνίσταται η ίδρυση και η λειτουργία του; Δώστε ακριβέστερα το στίγμα του.

ΑΠ. Πρόκειται βασικά για εκδοτική προσπάθεια, αλλά όχι μόνο. Θέλω να οδοιπορήσω στον χώρο και τον χρόνο, στην Ελλάδα, ασχολούμενος στην κάθε περιοχή με κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο. Ξεκίνησα από την Ήπειρο και τα γεφύρια της με δύο βιβλία και ένα ντοκιμαντέρ.

Όμως, ενώ έχω σχεδόν έτοιμα τα «Μακεδονικά Αρχοντικά» αλλά και τα «Καμπαναρία της Εφτάνησος», παραμένω στην Ήπειρο. Θέλω να ολοκληρώσω ένα «ΑΡΧΕΙΟ» για τα γεφύρια της. Τελικά όλα αυτά, για μένα, προσωπικά, είναι κινήσεις ισορροπίας στη δύσκολη εποχή μας.

ΕΡ. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ευγενώς μας παραχωρήσατε, μέχρι σήμερα έχετε καταγράψει, μελετήσει και εισαγάγει στο ΑΡΧΕΙΟ ΓΕΦΥΡΙΩΝ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ 400 γεφύρια!!

Σύμφωνα με τις μελέτες, έρευνες και εκτιμήσεις σας υπάρχει και άλλο υλικό προς καταγραφή; Αν ναι, πότε εκτιμάτε πως θα ολοκληρώσετε την εργασία σας;

ΑΠ. Απ’ ότι φαίνεται η κάλυψη του ηπειρώτικου χώρου στην Ελλάδα -γιατί θέλω να επεκταθώ και στην Αλβανία- θα ολοκληρωθεί με τη μελέτη περίπου 500 γεφυριών. Πιστεύω μέχρι το τέλος του χρόνου το ΑΡΧΕΙΟ να είναι έτοιμο προς έκδοση. Γιατί θα εκδοθεί. Έχει προκύψει πια τέτοιο και τόσο υλικό που τα δύο μου βιβλία αποτελούν πια μικρή, απλή εισαγωγή στο θέμα.

Η καταγραφή και μελέτη όλων των γεφυριών επιτρέπει σίγουρα συμπεράσματα για πολλά επιμέρους θέματα. Για παράδειγμα, έχει ενδιαφέρον η ονοματολογία τους, πώς έπαιρναν δηλαδή το όνομά τους. Οι τύποι και οι παραλλαγές των μορφών τους πάλι, είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ζήτημα που μας γνωρίζει την ευαισθησία αλλά και την εξυπνάδα των λαϊκών μαστόρων.

ΕΡ. κ. Μαντά, η καταγραφή και μελέτη των ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΓΕΦΥΡΙΩΝ σε τι συμβάλλει και πώς όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου;

ΑΠ. Σπάνια τα διοικητικά σύνορα οριοθετούν και την ανθρώπινη νοοτροπία και συνεπώς τον όποιο τρόπο ζωής, σε τελική ανάλυση τον ίδιο τον πολιτισμό. Με αυτή τη θέση, για μένα, Ήπειρος είναι ο χώρος που περικλείει η νοητή «γραμμή» Αμφιλοχία - Καρπενήσι -Καρδίτσα - Τρίκαλα - Γρεβενά - Καστοριά - Φλώρινα - Ελμπασάν - Δυρράχιο. Η μελέτη και των γεφυριών αποδεικνύει το ενιαίο πολιτισμικό του χώρου.

ΕΡ. Για ποιους λόγους θα συνιστούσατε στους κατοίκους της περιοχής να ασχοληθούν με τη μελέτη και την έρευνα αυτή; Μήπως απευθύνεσθε σε ένα «συγκεκριμένο» κοινό; Μήπως το αντικείμενο της έρευνάς σας δηλαδή είναι εξειδικευμένο;

ΑΠ. Το ωραίο δεν είναι εξειδίκευση. Τα γεφύρια της Ηπείρου είναι ωραία. Και τολμηρά. Και στοιχεία ζωής, αφού επικοινωνούσαν τον χώρο. Δικαιούνται όλοι να τα γνωρίζουν. Άλλωστε απλοί άνθρωποι τα έφτιαξαν. Και με τα βιβλία μου, αλλά κυρίως με την επαφή την άμεση που είχα με το κοινό τόσο στην Αθήνα -ομιλία στην Παλιά Βουλή-, και εδώ την Παρασκευή στο Πνευματικό Κέντρο, είδα μεγάλο ενδιαφέρον. Το ζήτημα κάποτε είναι πώς προσεγγίζεις και πώς αφηγείσαι το θέμα. Η λαϊκή τέχνη είναι ακριβώς λαϊκή, δεν προσφέρεται για ατομική προβολή. Μόνο αν την μεταχειριζόμαστε έτσι «καταντάει» δύσκολη για το κοινό.

ΕΡ. Ως απώτερο στόχο σας όπως δηλώνετε είναι η ίδρυση στην Ήπειρο ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΓΕΦΥΡΙΩΝ. Πώς περίπου το οραματίζεσθε και πότε τοποθετείτε χρονικά τη δημιουργία του;

ΑΠ. Πέρα από την επιθυμία μου και τη δική μου όποια συμβολή, νομίζω πως η Ήπειρος δικαιούται κάτι τέτοιο. Θα το έβλεπα σαν ένα μικρό, λιτό κτίσμα δίπλα από ένα γεφύρι που θα έδειχνε με φωτογραφίες, αποτυπώσεις, μονοπάτια, μακέτες, εργαλεία μαστόρων και αρκετά άλλα αντικείμενα, το έργο τέχνης που λέγεται «η π ε ι ρ ώ τ ι κ ο  γ ε φ ύ ρ ι», γιατί είναι έργο τέχνης και τόλμης.

Κατά τη δική μου γνώμη θα μπορούσε να γίνει δίπλα από το γεφύρι της Άρτας, ή της Κόνιτσας, ή κάπου στο Ζαγόρι, αφού στο τελευταίο συναντάμε γεφύρια πολλά στον αριθμό αλλά και σε ποικιλία μορφών. Η λεγόμενη «κοιλάδα του Βίκου», κοντά στους Κήπους, θα μπορούσε να συνδυάζει και γνώση με το Μουσείο και άμεση επαφή με τα γεφύρια. Το πότε, εξαρτάται από πολλούς.

ΕΡ. κ. Μαντά όλη αυτή η δραστηριότητα που αναπτύσσετε με στόχο την καταγραφή, αποτύπωση, φωτογράφιση κ.λ.π. των Ηπειρώτικων Γεφυριών χωρίς αμφιβολία συνεπάγεται κάποιο οικονομικό κόστος. Ποιόν ή ποιους επιβαρύνουν τα έξοδα αυτά; Υπάρχει χρηματοδότηση από την πολιτεία;

ΑΠ. Ήταν το τελευταίο που σκέφθηκα όταν ξεκίνησα. Όχι βέβαια γιατί μου περίσσευαν τα χρήματα, μα γιατί αν ξεκινάς έτσι, κινδυνεύεις να νοθεύσεις το αποτέλεσμα. Τα έξοδα επιβαρύνουν αποκλειστικά εμένα. Προσπαθώ να τα περιορίζω όσο μπορώ, όχι όμως σε βάρος του αντικειμένου που μελετώ.

Προτιμώ να κοιμηθώ μερικά βράδια σε σκηνή, παρά να τσιγκουνευτώ στον αριθμό ας πούμε και την ποιότητα του φιλμ. Πάντως οφείλω να ομολογήσω πως στα χωριά αρκετοί με φιλοξένησαν και τους ευχαριστώ.

ΕΡ. Υπάρχει συνεργασία με τις τοπικές αρχές, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την Εφορεία Αρχαιοτήτων, οποιονδήποτε φορέα γενικώς;

ΑΠ. Ελπίζω πως η παρουσία που έκανα του θέματος στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου, παρουσία βέβαια μικρή αφού το υλικό είναι τεράστιο, θα με φέρει σε επαφή με τους φορείς που είπατε. Ήδη υπάρχουν ενδείξεις γι’ αυτό. Ελπίζω από εδώ και εμπρός η πορεία για την ολοκλήρωση του θέματος να γίνει με γρηγορότερους ρυθμούς. Έχω ξεκινήσει από το 1982. Πιστεύω πως πλησιάζουμε στο τέλος.

ΕΡ. Ποια είναι τα σχέδια και οι στόχοι σας για το άμεσο και απώτερο μέλλον;

ΑΠ. Η συνεχής τροφοδότηση του ΑΡΧΕΙΟΥ ΤΩΝ ΓΕΦΥΡΙΩΝ, η έκδοσή του, η ίδρυση του Μουσείου, αλλά και η συνέχιση του «Λαϊκού Πολύπτυχου». Τα Μακεδονίτικα Αρχοντικά είναι σχεδόν έτοιμα.

ΕΡ. Θέλετε να απευθύνετε κάποιο μήνυμα προς τις τοπικές αρχές, τους εκπροσώπους της Πολιτείας στην περιοχή, τους Ηπειρώτες;

ΑΠ. Όσον αφορά τους επίσημους φορείς δεν έχω τέτοια αρμοδιότητα. Για τους απλούς Ηπειρώτες δεν έχω να δώσω μήνυμα, εγώ πήρα το δικό τους. Τελικά τα γεφύρια λειτούργησαν σαν αφορμή να τους γνωρίσω. Έχουν μείνει «πίσω», διατήρησαν την αγνότητά τους, όπως αγνός και γνήσιος είναι ο χώρος που κατοικούν.

Η απομόνωση τούς έσωσε από την «ανάπτυξη» των δεκαετιών ΄60 και ΄70. Αυτό νομίζω πως πρέπει να συνειδητοποιήσουν οι τοπικές αρχές και οι εδώ εκπρόσωποι της Πολιτείας.

Αυτό νομίζω πως πρέπει τώρα να «εκμεταλλευτούν».

Σας ευχαριστώ.

Και εγώ σας ευχαριστώ.

Β. Μ.