Κόνιτσα - Μαθητική Εφημερίδα / 2013

Μια συζήτηση με τις μαθήτριες και τους μαθητές

της β’ Γυμνασίου Κόνιτσας

Κύριε Μαντά, γεια σας! Είμαι η εγγονή του γεφυρά Πασχάλη Ζούνη. Λέγομαι Καλτσώνη Μαρίνα (κόρη της Τριανταφυλλιάς Ζούνη) και είμαι εκπαιδευτικός. Έτυχε φέτος να υπηρετώ στην Κόνιτσα και με τα παιδιά του γυμνασίου αναζητούμε θέματα για την πρώτη μας απόπειρα να συγγράψουμε σχολική εφημερίδα. Έχω εδώ και αρκετό καιρό ανακαλύψει το blog σας κι έχω συγκινηθεί αφάνταστα με τη συνέντευξη του παππού μου, που ταξιδεύει πλέον διαδικτυακά και δίνει μηνύματα ζωής και αγάπης, για αυτό που είχε ταχθεί να κάνει στη ζωή του, σε όλους εμάς.

Θα ήθελα να σας ζητήσω να παραχωρήσετε μια συνέντευξη στους μαθητές του σχολείου μας για να σας γνωρίσουμε καλύτερα. Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων για την προσοχή και φυσικά σας ευχαριστώ για όλα όσα κάνατε για τον γεφυρά που πολύ εύστοχα στο τέλος της συνέντευξής του είπε "Εμείς και τα χρόνια φαίνονται πως ήμασταν εδώ, και τα έργα φαίνονται πως ήμασταν εδώ...! Να τα μάθετε εσείς τώρα, να τα λέτε σε αλλουνούς παρακάτω..."  Με εκτίμηση Μαρίνα Καλτσώνη

Κύριε Μαντά, είμαστε μαθήτριες της β΄ γυμνασίου και θα θέλαμε να μάθουμε λίγα λόγια για εσάς (καταγωγή, επάγγελμα, βιβλία που έχετε εκδώσει κ.α.)

Κατάγομαι από την Κρέστενα της Ηλείας.

Εργάστηκα καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση διδάσκοντας το μάθημα της Πολιτικής Οικονομίας.

Έχω γράψει τα βιβλία «Τα Ηπειρώτικα Γεφύρια» 1984 & 1987, «Το Γεφύρι και ο Ηπειρώτης» 1987, «Η Σκάλα του Βραδέτου» 2003, «Πέτρινα Γεφύρια» 2007, «Πέτρινα Γεφύρια στη Βόρεια Ηπειρο» 2008 και «Του Γεφυριού της Άρτας - τραγουδώντας το θρύλο» 2011. Ετοιμάζω δε προς έκδοση ένα πολύτομο βιβλίο με τίτλο «Γεφυρογραφία της Πίνδου». Όπως βλέπετε ασχολούμαι αποκλειστικά με την καταγραφή και μελέτη των πέτρινων γεφυριών της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου (Πίνδος). Πρόκειται για μια εργασία που κρατάει 30 χρόνια -ξεκίνησε το 1982 και συνεχίζεται.

Πώς ξεκίνησε η έρευνά σας για τα γεφύρια; Τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον;

Αφορμή στάθηκαν δύο μου ταξίδια. Το ένα ήταν, θυμάμαι, στο Ζαγόρι, όπου

συνάντησα πολλά και όμορφα πετρογέφυρα -είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη πυκνότητα γεφυριών. Με το άλλο ταξίδι, στο Μόσταρ της ενιαίας παλιά Γιουγκοσλαβίας, γνώρισα ένα γεφύρι που έμελλε με την μετέπειτα καταστροφή του στον πόλεμο και το ξαναχτίσιμό του να μετατραπεί σε σύμβολο. Ξαναγύρισα στο Ζαγόρι για μια εβδομάδα να καταγράψω όλα τα γεφύρια του όπως πίστευα, αλλά η εβδομάδα έγινε 30 χρόνια και το Ζαγόρι με οδήγησε στην Ήπειρο και αυτή σε όλη την Πίνδο. Δεν το μετάνιωσα βέβαια και ούτε κουράστηκα, γιατί, όπως λέει και ο Ελύτης, “Tα θεμέλια μου στα Βουνά… Μνήμη του Λαού μου σε λένε Πίνδο”.

Πότε και από ποιους κτίστηκε το γεφύρι της Κόνιτσας; Ποια άλλα γεφύρια υπάρχουν στην περιοχή;

Κτίστηκε στο διάστημα 1869-1970. Κράτησε τόσο, γιατί χρειάστηκαν δύο προσπάθειες για να σταθεί -την πρώτη φορά έπεσε. Το δούλεψαν μαστόροι από την περιοχή, κυρίως από τα χωριά Πυρσόγιαννη και Βούρμπιανη. Επικεφαλής, πρωτομάστορας, ήταν ο Πυρσογιαννίτης Ζιώγας Φρόντζος (1814-1893). Στην περιοχή της Κόνιτσας, γύρω από την πόλη και την κοιλάδα του Σαραντάπορου, χτίστηκαν συνολικά 38 γεφύρια. Από αυτά σήμερα σώζονται τα 23.

Με τι υλικά έχτιζαν τα γεφύρια και πόσο καιρό έπαιρνε η κατασκευή ενός γεφυριού;

Χρησιμοποιούσαν πέτρες βγαλμένες από νταμάρι και διαμορφωμένες, πελεκημένες από τους ίδιους τους μαστόρους -γι’ αυτό αποκαλούνταν και πελεκάνοι. Για συνδετικό υλικό χρησιμοποιούσαν το λεγόμενο κουρασάνι, μείγμα άμμου, ασβέστη, τριμμένου κεραμιδιού, θηραϊκής γης, μαλλιών ζώων και αυγών. Αργούσε περισσότερο σε σχέση με το τσιμέντο να στερεοποιηθεί, αλλά γινόταν πιο στερεό. Ένα γεφύρι, για να χτιστεί, έπρεπε να το δουλέψουν μόνο το καλοκαίρι που το νερό του ποταμού λιγόστευε. Άρχιζαν έτσι νωρίτερα τις διάφορες δουλειές -πελέκημα πέτρας, κόψιμο ξύλων για τις σκαλωσιές, φτιάξιμο ασβέστη κλπ- και  γρήγορα, μέσα σε δυο μήνες το καλοκαίρι, το τελείωναν.

Πώς στήριζαν τους τρούλους στις εκκλησιές και πώς προσανατολίζουν το ιερό;

Δεν το γνωρίζω αυτό, γιατί όπως είπα έχω ασχοληθεί αποκλειστικά με τα γεφύρια.

Τι θα μας έλεγαν τα γεφύρια αν μιλούσαν;

“Αχάριστοι…”

Τι είναι το ΑΓΗ και σε ποιο σημείο βρίσκεται η έρευνά σας σήμερα;

Το ΑΓΗ είναι τα αρχικά για το «Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων». Περιλαμβάνει  τούτο ό,τι σχετικό με τα γεφύρια της Πίνδου υλικό συλλέχτηκε αυτά τα 30 χρόνια. Να διευκρινίσω πως με τον όρο “Ηπειρώτικος” εννοώ όχι μόνο προέλευση αλλά κυρίως ρυθμό. Όλα λοιπόν τα γεφύρια της Πίνδου, δυτικής και ανατολικής, είναι ηπειρώτικα. Βρίσκομαι πια κοντά στο τέλος της καταγραφής -έχουν καταγραφεί 1040 πετρογέφυρα- και συνεχίζεται η μελέτη τους.

Ποια ήταν η πιο ωραία (ή παράξενη) στιγμή κατά τη διάρκεια των ερευνών σας;

Ήταν πολλές, θα αναφέρω τρεις:

α) Όταν μια ομάδα γερόντων μου τραγούδησε το τραγούδι…

ο κόσμος φκιάνουν εκκλησιές,

φκιάνουν και μοναστήρια,

φκιάνουν και πετρογιόφυρα

για να περνάει ο κόσμος·

για να περνούν μικρά παιδιά…

β) Όταν μέσα στη Βόρεια Ήπειρο/Αλβανία, ψάχνοντας για ένα γεφύρι, αντίκρισα, μετά πορεία 2 ωρών με αυτοκίνητο και 5 με μουλάρια, ένα χωριό που δεν υπήρχε στο χάρτη αλλά ήταν γεμάτο κόσμο. Με υποδέχτηκαν με φωνές χαράς, μου ετοίμασαν πολλά φαγητά και με παρακαλούσαν να αργήσω να φύγω. Ανάμεσά τους πολλά παιδιά, που περπατούσαν καθημερινά ώρες για πηγαίνουν σχολείο στην Πρεμετή.

γ) Όταν συνάντησα το 1986 και συνομίλησα μαζί του τον τελευταίο Ηπειρώτη γεφυρά, τον Πασχάλη Ζούνη (1898-1988) από την Πυρσόγιαννη, παππού της καθηγήτριάς σας Κας Μαρίνας Καλτσώνη. Παρά την ηλικία του, που τον δυσκόλευε, μου είπε πολλά και θαυμαστά και από τα μάτια και προπαντός τα χέρια του κατάλαβα περισσότερα.

Τι θα συμβουλεύατε εμάς τα νέα παιδιά που καταγόμαστε από μια τόσο ξακουστή περιοχή γεφυράδων;

Να μελετάτε, να αγαπάτε, να θαυμάζετε και να επιδιώκετε το σωστό και αληθινό -χρειάζεται πολύ δουλειά και λίγο χρήμα. Έτσι θα περνάτε στις απέναντι όχθες περήφανοι και χαρούμενοι. Θα ικανοποιούνται τότε μαζί σας και όσοι σας αγαπούν· δηλαδή οι γονείς σας, τα ζωντανά γεφύρια για το αύριο σας…  

Ευχαριστούμε πολύ *

(* Οι ερωτήσεις από τις μαθήτριες Παναγιώτα Τσιλογιάννη και Κατερίνα Γκέλη)