Ο Καραγκιόζης στο γεφύρι της Άρτας

Ο Καραγκιόζης στο γεφύρι της Άρτας

Ο

 θρύλος «του γεφυριού της Άρτας», της θυσιασμένης γυναίκας του πρωτομάστορα, αποτέλεσε ξεχωριστή πηγή έμπνευσης για πολλούς επώνυμους και μη δημιουργούς, κυρίως τον περασμένο αιώνα. Το τραγικό της ιστορίας, με τις σουρεαλιστικές κάποτε σκηνές αλλά και τους αρκετούς συμβολισμούς, τροφοδότησε με δυνατά έργα τη λογοτεχνία -πεζό και ποίηση- το τραγούδι, τη ζωγραφική, τη μουσική, τον κινηματογράφο, το θέατρο.

Ιδιαίτερα στο τελευταίο, η επίδραση και η παραγωγή ήταν τέτοια, που πραγματικά εντυπωσιάζεται κανείς, τόσο με τον αριθμό των έργων που ενέπνευσε, όσο και με τα συγκεκριμένα πρόσωπα που ασχολήθηκαν -Καζαντζάκης, Θεοτοκάς, Βρεττάκος, Χορν, Καλομοίρης κ.λπ. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και στις βαλκανικές χώρες, όπου ο σχετικός θρύλος, με τη μορφή παράλληλων τραγουδιών, επίσης επιχωριάζει.

Το θέμα όμως, να το ομολογήσουμε, όσο ελκυστικό παρουσιάζεται ως πηγή έμπνευσης, τόσο δύσκολο απεδείχθη στο χειρισμό. Το μαρτυρά αυτό και η όχι πάντα πετυχημένη σκηνική του σταδιοδρομία.

Σήμερα θα παρουσιάσουμε δύο τέτοια έργα από το Θέατρο Σκιών. Γιατί και στο τελευταίο, παρά το δύσκολο του εγχειρήματος για ευνόητους λόγους, δεν έλειψαν οι απόπειρες παρουσίασης -εδώ τα έργα δεν γράφονται αλλά παίζονται κατευθείαν στον μπερντέ. Πρόκειται για «Το στοιχειωμένο γεφύρι της Άρτας» του Θανάση Σπυρόπουλου και «Της Άρτας το γεφύρι» του Γιάννη Χατζή. Θα ακούσουμε τον καθένα τους να μιλά για το συγκεκριμένο έργο, θα δούμε και απόσπασμα από το ανέβασμά του…

Ο Θανάσης Σπυρόπουλος και "Το Στοιχειωμένο γεφύρι της Άρτας"

Ο

 ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ γεννήθηκε στο Κοπανάκι της Μεσσηνίας το 1931. Συγκρότησε από νωρίς δικό του θίασο -με βοηθούς, οργανοπαίκτες κλπ- κι άρχισε περιοδείες, πρώτα στην Πελοπόννησο και ύστερα σ’ όλη την Ελλάδα. Έγραψε και έπαιξε δεκάδες έργα, σχεδιάζοντας ο ίδιος τις φιγούρες των ηρώων του. Η συλλογή του από τέτοιες, αλλά και σκηνικά, θεωρείται από τις πιο αξιόλογες στη χώρα. Δίκαια συγκαταλέγεται ανάμεσα στους τρεις, τέσσερις ανθρώπους που έγραψαν την ιστορία του Θεάτρου Σκιών στην πατρίδα μας, πλουτίζοντας τελικά τη λαϊκή μας τέχνη και τον πολιτισμό.

Ο Θανάσης Σπυρόπουλος στο «Στοιχειωμένο γεφύρι της Άρτας» τόλμησε και πέτυχε. Το ξανατονίζουμε αυτό ειδικά για τον Καραγκιόζη, επειδή η μεταφορά μιας τόσο τραγικής υπόθεσης σ’ ένα είδος θεάτρου με αποκλειστικά κωμικό χαρακτήρα απαιτεί ειδικούς, ευφυείς θα λέγαμε χειρισμούς. Θυμάται ο ίδιος:

«…Δεν ανάσανε κανένας έξω, όταν το έπαιζα! Δεν έβαλα τη γυναίκα να την κατεβάζουν και να τη σκεπάζουνε. Δοκίμασα, αλλά ήταν τόσο θλιβερό, στενοχωριόταν ο κόσμος. Όταν ο πρωτομάστορας έκλαιγε, περνάει ένας λεβέντης, ένας Ηπειρώτης…

-          Τι γίνεται; ρωτάει…

-          Να, πρέπει να θυσιάσουμε τη γυναίκα, απαντούν, για να στηθεί το γιοφύρι…

Πηδάει τότε αυτός, την ελευθερώνει, τη βγάζει έξω…

-          Μπράβο, λέει ο Καραγκιόζης.

Μονομαχεί με τα φαντάσματα…

-          Μα.., θέλουμε αίμα!

-          Ε, θα σφάξουμε έναν κόκκορα!

-          Εντάξει…

Ηρεμούν όλοι, ο κόσμος χειροκροτεί, έμεινε η παράδοση…».
  

ΒΙΝΤΕΟ: 

"Στο Στοιχειομένο γεφύρι της Άρτας"

του Θανάση Σπυρόπουλου 

***************************************************************

Ο Γιάννης Χατζής και της "Άρτας το γεφύρι"

Ο

 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΣ γεννήθηκε το 1945 στη Θεσσαλονίκη, όπου ζει και εργάζεται -εξασκεί την τέχνη του. Έμαθε, βοηθώντας πίσω από το πανί, κοντά σε μεγάλους καλλιτέχνες του είδους, όπως το Βάγγο και το Ευγένιο Σπαθάρη. Εδώ και σαρά­ντα χρό­νια επαγ­γελ­μα­τικά δίνει παρα­στά­σεις στην Ελλάδα αλλά και στο εξω­τε­ρικό σε μεμο­νω­μένα ή σε ανα­γνω­ρι­σμένα φεστι­βάλ, ενώ έχει εκθέ­σει το έργο του σε θεμα­τι­κές εκθέ­σεις σε συνερ­γα­σία με Δήμους. Δείγ­ματα από την προ­σω­πική του δου­λειά φιλο­ξε­νού­νται σε μου­σεία στην Ελλάδα αλλά και το εξω­τε­ρικό. Μελετά και ερευνά θεω­ρη­τικά το Θέα­τρο Σκιών.

Ο Γιάννης Χατζής έγραψε «Της Άρτας το γεφύρι» το 1981 και το πρωτοέπαιξε την ίδια χρονιά στο χωριό Δρυμός, έξω από τη Θεσσαλονίκη. Αφηγείται ο ίδιος:

«…Θυμάμαι τις γιαγιάδες που μετά την παράσταση με δάκρια στα μάτια μου έδιναν την ευχή τους και πως μια τους μου είπε “σηκώθηκε η τρίχα μου παιδί μου”.

Από τότε έκανα μερικές παρεμβάσεις στο αρχικό έργο, έχοντας την εμπειρία της ζωντανής παρουσίασής του σε παράσταση. Το έργο το έπαιξα πολλές φορές σε ελληνικό χώρο, όπως και στα διεθνή φεστιβάλ της Προύσας και Σμύρνης.

Το έργο αυτό παίχτηκε κι από άλλους Καραγκιοζοπαίκτες. Εγώ προτίμησα να κάνω δικιά μου διασκευή γιατί πιστεύω ότι είχα να πω κάτι διαφορετικό και κάτι παραπάνω. Πέρα από τη χρησιμοποίηση στους διαλόγους δημοτικής ποίησης, θέλησα να διαφοροποιηθώ στο περιεχόμενο και να του δώσω κοινωνικό χαρακτήρα. Στο έργο  ο πρωτομάστορας κάνει το χρέος του θυσιάζοντας το ατομικό του συμφέρον μπροστά στο κοινωνικό σύνολο…».

 ΒΙΝΤΕΟ

"Της Άρτας το γεφύρι"

του Γιάννη Χατζή

* Ευχαριστώ το Θανάση Σπυρόπουλο και το Γιάννη Χατζή για όσα μου εκμυστηρεύτηκαν.

   Σπύρος Μαντάς