Του γιοφυριού της Άρτας / Μπρόσνερο Χανίων

Του γιοφυριού της Άρτας

Παραλλαγή από Μπρόσνερο Χανίων

 Κρήτη

 Το Μπρόσνερο (ομπρός + νερό) είναι χωριό στην επαρχία Αποκορώνου, νοτιοδυτικά των Χανίων. Βρίσκεται στους πρόποδες της κορυφής Κάστρο, στο δρόμο προς τα Σφακιά.

Υπήρξε θέατρο μαχών σε όλες τις επαναστάσεις και έδρα της Προσωρινής Διοί­κησης Κρήτης το 1822. Σ’ αυτό διέμενε -είχε τον πύργο του- και ο περιβόητος “μεγα­λοκουραδάρης ” γιαννίτσαρος Ιμπραχίμ Αληδάκης, στον οποίον επιτέθηκαν οι Σφα­κιανοί το 1774 πριν προλάβει αυτός να τους αιφνιδιάσει.

Κι ως τα γλυκοχαράγματα το Μπρόσνερο κυκλώνου
και δυο παιγνιώτες διαλεχτοί στον πύργον αποσώνου

Ανάμεσα στα πολλά τραγούδια που κάποτε τραγουδούσαν στο χωριό, ήταν και μια πα­ραλλαγή του “γιοφυριού της Άρτας” -πρωτοκαταγράφτηκε, σε 22 στίχους, το 1906. Αναφέρεται στη λεγόμενη “Ελληνική Καμάρα”, που τη μνημονεύει στα 1415 ο Φλω­ρεντινός ιερωμένος Χριστόφορος Μπουοντελμόντι. Πρόκειται για παμπάλαιο γε­φύρι, ανάμεσα Ρέθυμνο και Χανιά, το οποίο θα διαβεί το 1918 και ο περιηγητής Μιχαήλ Δέφνερ, θα το φωτογραφίσει, θα διασώσει και το τραγούδι του.[1]

Η συγκεκριμένη παραλογή -όπως και άλλες- τραγουδιόταν πάρα πολύ αργά, με πολλές επαναλήψεις. Το απέδιδαν σαν ριζίτικο τση στράτας, (απογαέρματα κατά τους ντόπιους), δηλαδή σε σκοπό που συνόδευε τις μακρινές πορείες από μια περιοχή σε άλλη -γαμήλιες πομπές, βαπτιστικές, πανηγυριώτικες. Αν και τα τραγούδια της συ­γκεκριμένης κατηγορίας λέγονταν συνήθως με συνοδεία μουσικών οργάνων -εν αντι­θέσει με κείνα τση τάβλας που είναι αποκλειστικά φωνητικά- την ελληνική καμάρα μόνο την τραγουδούσαν.[2]

  

♫

  Ένας ή δύο:  Ε.., όντε, όντε εθέ-

                          ε.., όντε ν’ εθεμελιώνανε…

     Όλοι          :   Ε.., όντε, όντε εθέ-

                          ε.., όντε ν’ εθεμελιώνανε…

     Ένας ή δύο:  όντε ν’ εθέ- όντε ν’ εθεμελιώνανε ελληνική

                           -ληνική καμάρα…

      Όλοι          :  όντε ν’ εθέ- όντε ν’ εθεμελιώνανε ελληνική

                           -ληνική καμάρα…

Τη παραλλαγή -στην ηχογράφηση της 21^ης Μαΐου του 2007- τραγούδησαν οι Νί­κος Μανουσέλης και Ανδρέας Μαριανάκης, συνοδευόμενοι από τους Βασίλη Βαβουράκη, Ανδρέα Βεριβάκη,  Γιώργη Βοτζουράκη, Στέλιο Γιάνναρη, Γιώργη Κοκκινάκη, Λεφτέρη Κουτσαφτάκη, Γιάννη Λελιδάκη, Γιώργη Μπομπουραλάκη, Μανώλη Νιολάκη, Μιχάλη Πολυχρονάκη, Γιάννη Στεφανάκη. Όλοι τους αποτελούν μέλη του συλλόγου “Δροσουλίτες”.

 

ΒΙΝΤΕΟ: Ελληνική καμάρα

Όντε ν’ εθεμελιώνανε ελληνική καμάρα,

ολιμερίς τη χτίζανε κι από βραδύς εχάλα.

Πο’ κεια πουλιά περάσανε και γλυκοκελαϊδούσαν:

«Καμάρα επά δε στέκεται, μουδέ θεμέλιο κάνει,

όξω κι αν βάλει ο μάστορας θεμέλιο τη γυναίκα τ’»!

Κι ο μάστορας σαν τ’ άκουσε πολλά του βαροφάνη.

βρίχνει ντη ’νε ζύμωνε αφράτο παξιμάδι.

-Άφης, κερά, το ζυμωτό και βρες ρούχα να βάλεις,

γιατί σε ζουγραφήσανε θεμέλιο τση καμάρας!

-Κούνια μου κούνιε το παιδί, κούνια νανούριζέ το

και συ καλή γειτόνισσα άμε ξετύλιξέ το.

Οι όρθες τρώνε το ψωμί κι οι σκύλοι το παιδί τζη.

-Αφήστε με να σας επώ αν είναι τρία λόγια:

τρεις αδερφήδες είμαστε κι οι τρεις μας κακομοίρες,

η μια επήγε από φωθιά, η γι’ άλλη από πηγάδι,

κι εγώ το κακορίζικο θεμέλιο τση καμάρας.

Πάρε, τρυγώνι ομορφιά και συ, παγώνι κάλλη

και συ, το σφακολούλουδο, πάρε την ομορφιά μου

και συ, το ξενικόσταρο, πάρε μου τα μαλλιά μου,

να μην τα πάρει άλλη καμιά να ’χει τα βάσανά μου.

Ο γι’ εις τση ’χτύπα με πηλό κι άλλος με το χαλίκι,

κι ατός του ο πρωτομάστορας με το βαρύ πελέκι.

---

[1] Μ. Δέφνερ, Οδοιπορικαί Εντυπώσεις από την Δυτική Κρήτη, Αθήναι 1928, σ. 78-79.

[2] Γιάννη Παυλάκη, Ριζίτικα, Κρητική Δημοτική Ποίηση, Αθήνα 1997, σ. 245-246.