ΤΟ ΕΘΝΟΣ 27.9.2008

ΤΟ ΕΘΝΟΣ
27.9.2008

Κάθε γεφύρι με το μυστικό του...

Γράφει η Ντέμη Αυλωνίτη

Δεκαπέντε ταξίδια-αποστολές με εκπλήξεις, κόπο και κινδύνους

κατέγραψε ο Σπύρος Μαντάς στα «Πέτρινα Γεφύρια στη Βόρεια Ηπειρο»,

καταγράφοντας το μεγαλείο της λαϊκής αρχιτεκτονικής

     Επιτεύγματα μιας ολόκληρης εποχής, κατασκευασμένα κάτω από δύσκολες συνθήκες για να υπερνικήσουν πολλά εμπόδια όπως ορμητικούς ποταμούς, αδιαπέραστα δάση και βαθιές χαράδρες που εμπόδιζαν την επικοινωνία των ορεινών χωριών με τα αστικά κέντρα και τις αγροτικές περιοχές, τα γεφύρια, δημιουργήματα κυρίως στην εποχή της Τουρκοκρατίας, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και της παράδοσης του  κάθε τόπου.

     Με τα παραδοσιακά γεφύρια του δικού μας τόπου καταπιάνεται επί σειρά ετών ο ερευνητής εκπαιδευτικός και συγγραφέας Σπύρος Μαντάς. Ο ίδιος στο πλαίσιο του «Αρχείου Γεφυριών Ηπειρώτικων», μιας πολυετούς προσπάθειας καταγραφής και μελέτης όλων των γεφυριών της Ηπείρου της ελληνικής επικράτειας (Πίνδου), προγραμμάτισε και πραγματοποίησε επί οκτώ συναπτά έτη σειρά αποστολών και στη Βόρεια Ηπειρο (Αλβανία). Το αποτέλεσμα της έρευνάς του κυκλοφορεί στο βιβλίο «Πέτρινα Γεφύρια στη Βόρεια Ηπειρο», 425 σελίδων, με 148 φωτογραφίες, 34 πίνακες και γκραβούρες, 61 σχέδια και 20 χάρτες. Η έκδοση χωρίζεται σε τρεις ενότητες υπό τους τίτλους «Γεφυρώνοντας τον Χρόνο - Στη Βόρεια Ηπειρο!», «Οδοιπορώντας στον Χώρο - Η Αναζήτηση» και «Αλλάζοντας Οχθες - Τα γεφύρια».

     Η καταγραφή του χώρου, των ανθρώπων, της επικοινωνίας, των γεφυριών, των χορηγών, των μαστόρων, των θρύλων, των ανακαλύψεων, της ιστορίας των πέτρινων τοξωτών γεφυριών και άλλων στοιχείων της περιοχής δεν ήταν όμως τόσο απλή για τον κ. Μαντά. «Κι εκεί, η Ηπειρος θα παραμείνει... άπειρος! Δηλαδή, κάθε μετακίνηση συνεπάγεται μάχη με ένα τοπίο που συνθέτουν ψηλά βουνά και χιλιάδες ρέματα που τροφοδοτούν πολλούς και μεγάλους ποταμούς. Ενδεικτικά: για να φτάσω στο γεφύρι του Καλιά, στη Ζαγοριά, χρειάστηκε πορεία 5 ωρών με μουλάρι, για το γεφύρι της Γκούρας, στο Γκράμποβο της Βέρτσας, 91 χιλιόμετρα από την Κορυτσά, ταξίδι επίσης 5 ωρών με τζιπ... Θυμάμαι τις πολύωρες συζητήσεις για τη συγκρότηση ομάδας που θα με συνόδευε στο γεφύρι της Βενετιάς στην καρδιά της Λιαμπουργιάς! Φόβος; Φοβία; Ευτυχώς δεν χρειάστηκε να το διαπιστώσω στην πράξη. Οι ιστορίες πάντως των κρυμμένων θησαυρών, γνωστές και στην πατρίδα μας, εκεί, με υπερβολικές διαστάσεις, τροφοδοτούν τη φαντασία σε βαθμό επικίνδυνο», σημειώνει ο ίδιος. 
     Η αποκρυπτογράφηση των μυστικών των γεφυριών έγινε έπειτα από μια σωστή -και αντικειμενική- έρευνα στο ιστορικό, κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο του χώρου που τα γέννησε. Ο Σπύρος Μαντάς ταξίδεψε στο Πάνω Πωγώνι και στην περιοχή της Ζαγοριάς, γύρισε χωριό χωριό όλη τη Δρόπολη, αλλά και τον Βούρκο, ανάμεσα στο Δέλβινο και τους Αγιους Σαράντα, εισχώρησε βαθιά στο Κουρβελέσι, από Τεπελένι, μέσω Κλεισούρας, βρέθηκε στην Πρεμετή κι από εκεί στο Λεσκοβίκι. Προχώρησε στο Μπεράτι, την Τσερεβόντα, διέτρεξε τα μαστροχώρια της Κολώνιας, επισκέφτηκε τα χωριά του Μοράβα, τη Μοσχόπολη και το Γκράμποβο. Τέλος, από Πόγραδετς, ακολουθώντας τα ίχνη της Εγνατίας, κατέληξε στο Ελμπασάν. Δεκαπέντε ταξίδια - αποστολές με εκπλήξεις, κόπο, κινδύνους, αλλά κυρίως αποτελέσματα ζωντανεύουν σήμερα σε ένα βιβλίο!

Ντέμη Αυλωνίτη / ΤΟ ΕΘΝΟΣ 27.9.2008