Το Φραγκαδιώτικο γεφύρι

Το Φραγκαδιώτικο, ή γεφύρι του Πιτσώνη

Β

ρίσκεται κάτω από τους Φραγκάδες, στο δρόμο για το Λιασκοβέτσι (Λεπτοκαριά). Γεφυρώνει το μεγαλύτερο ποτάμι του χωριού, το Φραγκαδιώτικο, γνωστό και σαν Μέγας λάκκος. Δίπλα του λειτουργούσε, παλιά, ο μύλος του Φανίκα. Σώζονται ακόμη σήμερα, κοντά, δυο παλιά εικονοστάσια -το ένα με χρονολογία 1866.

Είναι τεράστιο τρίτοξο γεφύρι, με επιπλέον δύο ανακουφιστικά παράθυρα. Στη βαθειά κοίτη του ποταμού έχουν χτιστεί δύο μεγάλα τόξα να απορροφούν τις χειμωνιάτικες κατεβασιές. Το ένα και μεγαλύτερο, προς την αριστερή όχθη, γεφυρώνει απόσταση 17.70 μ. και ανυψώνεται ως τα 8.50. Το άλλο έχει άνοιγμα 16.70 και ύψος 5.40 μ. Το τρίτο τόξο, δεξιά, στο τέλειωμα της κατασκευής, παρουσιάζεται σχετικά τόσο μικρό, ώστε συχνά να χαρακτηρίζεται εσφαλμένα το γεφύρι δίτοξο -ανοίγει μόλις 3.00 μ., με ύψος 1.90.

 Τα ανακουφιστικά παράθυρα έχουν ανοιχτεί στο μεσόβαθρο μεταξύ των μεγάλων τόξων και στο αριστερό ακρόβαθρο. Το πρώτο, με έντονα οξυκόρυφο κλείδωμα, έχει άνοιγμα-βάση 2.00 μ. και ύψος 2.45, ενώ το άλλο, σε ημικυκλική φόρμα, αντίστοιχα 2.50 και 2.00 μ. Το τελευταίο -ενδιαφέρουσα περίπτωση-λειτουργεί σαν δίοδος σε μονοπάτι που διατρέχει κατά μήκος την όχθη, γι’ αυτό και υπάρχουν σκαλοπάτια στην κατάντη του πλευρά.

Πάνω από όλα τούτα τα τόξα, κύρια, βοηθητικό, κι ανακουφιστικά, ο διάδρομος διάβασης επικοινωνεί τις όχθες …ταλαντευόμενος -ανεβοκατεβαίνει δυο φορές, κορυφώνοντας στα εξωράχια των μεγάλων τόξων. Το συνολικό του μήκος φτάνει τα 56  μ., έχοντας ωφέλιμο πλάτος 2.40, ενώ πυκνοχτισμένες αρκάδες, με διαστάσεις 0.75Χ0.30, προφυλάσσουν σ’ όλη σχεδόν τη διαδρομή, εκτός από την είσοδο κι έξοδο.

Ο Λαμπρίδης τοπογραφεί τη γέφυρα και φανερώνει το χορηγό της ως εξής: «η κάτωθεν της κώμης “Φραγγάδες” και ου μακράν αυτής [έγινε] παρά του εκ Σωποτσελίου Θεοδώρου Πετσιώνη (1818) δια 1.200 ενετικών φλ.».[1] Μόνη αντίρρηση: θα πρέπει να αντικατασταθεί εκείνο το “1818” με το σωστό “1811” που έχει σκαλιστεί σε δυο θολίτες της εξωτερικής, διακοσμητικής σειράς -ο ένας επειδή έχει τοποθετηθεί ανάποδα διαβάζεται σαν …1181.

Τέλος να μην παραληφθεί να προστεθεί πως ο ευεργέτης προνόησε για ετήσια επισκευή τού δημιουργήματός του παραδίδοντας στην κοινότητα 1.200 γρόσια. Φαίνεται, αν πιστέψουμε όσα η παράδοση διασώζει, πως του έμεινε αξέχαστη η περιπέτεια που παραλίγο να του στοιχίσει τη ζωή. Λοιπόν, «…γυρίζοντας κάποτε από τη Βλαχιά, όπου ήταν ταξιδεμένος, στο χωριό του, έφτασε στο μέρος που είναι σήμερα το γεφύρι. Έτυχε όμως εκείνη τη μέρα η κοίτη του ποταμού να είναι ανεβασμένη, ένεκα προηγηθείσης καταρρακτώδους βροχής, με αποτέλεσμα να γίνει απροσπέραστο και να διανυχτερεύσει στο ύπαιθρο. Η ταλαιπωρία του αυτή ήταν η αιτία της κατασκευής του γεφυριού».[2]

Πολλές βέβαια οι παρόμοιες ιστορίες που με στοιχεία μύθου συνοδεύουν τα πετρογέφυρα, όμως αυτή εδώ είναι πέρα για πέρα αληθινή, με λεπτομέρειες και στοιχεία να στοιχειοθετούν ρεαλιστικό περιστατικό.

---------------------------------------------------

Γεωγραφικά στοιχεία γεφυριού: Ν 39 ̊  49΄ 15.67΄΄  Ε 20 ̊  52΄ 57.92΄΄  Υψ. 769 μ.

Νο καταγραφής / αρχειοθέτησης: 78 (2.7.1991)

-----------------------------------------------------

Μαγνητοσκόπηση: Σπύρος Μαντάς / 3.4.2006
Παραγωγή: Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων

---

[1] Ιωάννου Λαμπρίδου, Περί των εν Ηπείρω αγαθοεργημάτων, Μέρος Δεύτερον, Εν Αθήναις 1880, σελ. 82.

[2] Θανάση Α. Σακελλαρίδη, Φραγκάδες, Γιάννινα 1988, σελ. 137.