Το γεφύρι της Κολλορτζής

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΚΟΛΛΟΡΤΖΗΣ

Β

ρίσκεται κοντά στο Αργυρόκαστρο, κάτω από τους Λαζαράτες, στην άκρη του εγκαταλειμμένου πια χωριού Κολλορτζή[1] -εξ’ ου και το όνομα. Γεφυρώνοντας τον Δρίνο, επέτρεπε να φτάνει κάποτε στην πόλη, χωρίς προβλήματα, ο μεγάλος τζαντές -ο δρόμος απ’ τα Γιάννινα. Στους παλιούς χάρτες αναφέρεται και σαν γεφύρι του Ισούφ.[2] Δίπλα του υπήρχε και λειτουργούσε χάνι.

   Πρόκειται για πολύ μεγάλο, πεντάτοξο γεφύρι, σε αρκετά καλή κατάσταση σήμερα. Το άνοιγμα των τόξων του, με διπλή στρώση καμαρολίθια, κυμαίνεται από 8.80 μ. έως 10.80, ενώ το ύψος τους φτάνει μέχρι και τα 3.20 μ  Η, έτσι και αλλιώς, βαριά αυτή κατασκευή, για να μην προκαλείται ο Δρίνος στις μεγάλες του κατεβασιές, αλλά  και για να ελαφρώνει αισθητικά, διαθέτει τέσσερα ανακουφιστικά παράθυρα στα ισάριθμα μεσόβαθρα, όλα ισομεγέθη, με άνοιγμα, 1.70 μ., και ύψος 2.20., αλλά και χαμηλούς τριγωνικούς προβόλους στα ανάντη και κατάντη. 

   Το γεφύρι, ιδιαίτερα μακρύ, πάει σε μήκος στα 80.00 μ., με διάδρομο διάβασης επίπεδο -μόνο στις δύο εξόδους αποκτά κλίση. το πλάτος του αγγίζει τα 3.70 μ., με ωφέλιμο όμως κατάστρωμα 3.25 γιατί στα άκρα υψώνονται στηθαία ύψους και πλάτους αντίστοιχα 0.60 και 0.20 μ. Σημειώνεται τέλος -και προβληματίζει- περίεργη κατασκευή με τέσσερα φουρούσια γαντζωμένη στην κατάντη πλευρά του γεφυριού. Για τη χρηστικότητά της ο Πετρονώτης εξηγεί: «είμαι βέβαιος ότι πρόκειται για υπόλειμμα από τη βάση φυλάκιου προς έλεγχο, ασφάλεια, ή και διόδια της γέφυρας. Και για να μην προβληθεί ολόκληρο το φυλάκιο στο κατάστρωμα και στενέψει το ωφέλιμο πλάτος της γέφυρας μέρος του κτίστηκε εν προβόλω πάνω σ’ αυτά τα καλά κατασκευασμένα φουρούσια».[3] Δεν πρέπει βέβαια να αποκλειστεί και η περίπτωση να πρόκειται για βάση αναθηματικής για τη χορηγό στήλης, που συχνά κοσμεί και μνημονεύει το γεγονός σε τούρκικα γεφύρια. 

   Το ιστορικό -έτος, χορηγό και τρόπο- κατασκευής του συγκεκριμένου γεφυριού, μας το αποκαλύπτει ο Ιωάννης Λαμπρίδης που σημειώνει πως «…η παρά το χωρίον Κολορτζί, εξ ου και γέφυρα της Κολορτζής ονομάζεται, εκτίσθη (1827) παρά της Χατιτζιές, μητρός του Αργυροκαστρίτου Ταχίρ Μπέϋ. Ουχ ήττον όμως και οι χριστιανοί του Αργυροκάστρου και των πέριξ συνετέλεσαν εις την κατασκευήν της γεφύρας ταύτης, μετακομίσαντες δωρεάν και υλικόν».[4] Να ειπωθεί πως η εν λόγω Χατιτζιέ, η φερόμενη σαν χορηγός του έργου, ήταν σύζυγος του Χοντόμπεη, έκτου γιου του ισχυρού τοπάρχη του Αργυρόκαστρου Καπλάν Πασά.   

Παλιότερα, κατά προφορικές τουλάχιστον μαρτυρίες, εξ αιτίας ακριβώς της γυναίκας χορηγού, το γεφύρι φαίνεται πως αποκαλείτο -εναλλακτικά- και γιοφύρι της Κυράς. Υπάρχει πάντως και μία γραπτή μαρτυρία να το επιβεβαιώνει: «Σπουδαιοτέρα γέφυρα είναι η μεγάλη γέφυρα της Κολοριτζής, η καλουμένη παλαιότερον υπό των Δροπολιτών “γιοφύρι της κυράς”, διότι εθεμελίωσε ταύτην κατά το 1827, η μήτηρ του Ζεΐμπεη, εκ της ιστορικής οικογενείας του Καπλάν Πασά».[5]

----------------------------------
Γεωγραφικά στοιχεία γεφυριού: Ν  40 ̊ 03΄39.81΄΄ Ε  20 ̊ 10΄24.36΄΄  Υψ. 198 μ.
Νο καταγραφής / αρχειοθέτησης: 457 / 25.10.1997
-----------------------------------------

  

Μαγνητοσκόπηση: Σπύρος Μαντάς / 8.6.2013

Παραγωγή: Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων

---

[1] Διαλύθηκε εντελώς το 1897. Στην τούρκικη απογραφή του 1431 αναφέρεται με 53 σπίτια, ενώ ο Β.  Δ. Ζώτος-Μολοσσός τη θέλει με «…30 οίκους χριστιανικούς Ελλήνων» (Δρομολόγιον…, 78). Περισσότερα στο, Ανδρέας Ζαρμπαλάς, Ο Άλλος Χάρτης, Αθήνα 2004, σελ. 77-79.

[2] Έτσι, Ponte Isuf, το αποκαλεί και ο Antonio Baldacci (L’ Albania con una carta geografica, Roma 1930, 99).

[3] Επιστολή του με ημερομηνία 2.8.2005.

[4] Ιωάννου Λαμπρίδου, Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων, Μέρος Δεύτερον, Εν Αθήναις 1880, σελ. 202.

[5] Νικολάου Κ. Παπαδόπουλου, Η Δρόπολις, τοπογραφία, στο «Η Δρόπολις Βορείου Ηπείρου», Έτος Πρώτον, Έκδοσις της εν Αθήναις Ενώσεως Δροπολιτών “Ο Δρίνος”, Εν Αθήναις 1965, 14.