Νικήτη Χαλκιδικής
ΤΟ ΧΤΙΣΙΜΟ ΤΗΣ ΚΑΜΑΡΑΣ
Γ
|
η του Νεακίτου, Νεακίτου,
Νεκίτου, Νικήτου, Νικίτη, Νικήτη…
Πρόκειται για
την εξέλιξη του ονόματος της Νικήτης από τον 15ο αιώνα και ύστερα,
εποχή δηλαδή που οι σκόρπιοι μέχρι εκείνη τη στιγμή κάτοικοι στην περιοχή
οικειοποιήθηκαν τα κτήματα της αγιορείτικης μονής του Ξενοφώντος και δημιούργησαν
τον πρώτο και χωρίς εξάρτηση οργανωμένο χωριό.
Μέχρι τότε
συγκροτούσαν μικρούς διάσπαρτους οικισμούς που η αρχή τους, τουλάχιστον κάποιων
από αυτών, αποδεδειγμένα ανάγεται στην προϊστορική εποχή. Έχουν διασωθεί μέσα
στους αιώνες μικρές εγκαταστάσεις με τα ονόματα Καστρί, Λαγόμαντρα, Βέτρυνο,
Γαλυψός, Ελιά, Άγιος Φωκάς, Ψαλλίδα, Άγιος Παύλος, Παντιλιάς, Πικροσύκια,
Φουρνί, Αμυγδαλούδα, Πυργούδι…
Παρ’ όλο που
όλοι αυτοί οι μικροοικισμοί και αργότερα το ενιαίο χωριό έστεκαν ψηλά στο βουνό
-η μετακίνηση προς την ακτή άρχισε μόλις τη δεκαετία του ΄50- οι κάτοικοι ήταν
ανέκαθεν εξοικειωμένοι με τη θάλασσα και ανοικτοί στις πολλές επιρροές που
τούτη συνεπάγεται. Η παρατήρηση αφορά βέβαια και τη μουσική και τα τραγούδια
που τους εξέφραζαν στις ατομικές και προπαντός συλλογικές τους συμπεριφορές και
εκδηλώσεις. Έτσι, στον σημερινό ερευνητή φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι αδύνατο,
να διακρίνει ποια από αυτά είναι ντόπια, δημιουργήθηκαν δηλαδή στη Νικήτη, και
ποια μεταφέρθηκαν εδώ από άλλες περιοχές. Εκείνο όμως που είναι πολύ εύκολα
αντιληπτό, ακόμη και από τον μη ειδικό, είναι ότι όλα τα καταγραμμένα -περίπου
120- τραγούδια έχουν ενιαίο μουσικό ύφος αν και ποικίλη θεματογραφία. Το γεγονός, αν μη
τι άλλο, μαρτυρεί μεγάλη αφομοιωτική δύναμη και ταυτόχρονα ανοικτή στις
επιρροές κοινωνία, κάτι όχι σύνηθες και αυτονόητο ακόμη και για χωριά ανέκαθεν
παραθαλάσσια. Και κάτι ακόμη ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους, σπάνια απαντώμενο
σε τόσο ποσοστό: όλα σχεδόν τα τραγούδια έχουν χορευτικό σκοπό, προσδίδοντας
στους κατοίκους εύθυμη και ευχάριστη διάθεση -υπολείπονται σημαντικά τα
επιτραπέζια. Σε μια τέτοια λοιπόν ατμόσφαιρα το βιολί δικαιολογημένα κυριαρχεί
και ξεσηκώνει…
Καταγράφτηκε
και στη Νικήτη παραλλαγή “του γεφυριού της Άρτας”, χωρίς συγκεκριμένο τοπικό ή
μη προσδιορισμό του κτίσματος. Εδώ, απλά, καμάρα
έκτιζαν γιαλό, καμάρα μες στην άμμο. Τον δεκαπεντασύλλαβο στην περίπτωσή μας
συμπληρώνουν τα γυρίσματα μαρ’ Ασημίνα
μου και του λιγνό σ’ κορμί. Το τραγούδι
-στίχοι και μελωδία- διασώθηκε από την υπερήλικα Μαρία Αποστολούδα (το υπαγόρευσε
όντας 95 ετών).
Στην ηχογράφηση
τραγούδησε ο Νίκος Μπερμπέρης και συνόδεψαν οι Αστέριος Τράκας (βιολί) και
Ελισσάβετ Τράκα (λαγούτο και νταχαρέ). Τους ευχαριστώ και τους τρεις. Να ειπωθεί
πως στοιχεία και τη σε βυζαντινή σημειογραφία γραφή της μελωδίας πήραμε από το
πολύτιμο βιβλίο του Δημήτρη Δ. Δημαρά, Χορευτικά
Δημοτικά Τραγούδια της Νικήτης, Θεσ/κη 2001.
Σπύρος Μαντάς.
Παραγωγή:
Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων (ΑΓΗ)
2015
Χίλιοι τριακόσιοι μάστοροι
και χίλια μαστορούδια
καμάρα έκτιζαν γιαλό,
καμάρα μες στην άμμο.
Ολημερίτσα έκτιζαν,
το βράδυ γκρεμιζόταν.
Πουλάκι πάεισι κι έκατσι,
δεξιά απ’ την καμάρα.
Δεν κελαηδούσε σαν
πουλί, δε λέει πως λέει τ’ αηδόνι,
μον’ κελαηδούσε κι έλεγε
μ’ ανθρώπινη λαλίτσα.
- Αν δε στοιχειώστι
ορφανό, μη ξένου μη διαβάτη,
μόνο του πρωτομάστορα
την πρώτη τη γυναίκα.
Κι ο μάστορας σαν τ’ άκουσε,
φαρμάκι καταπίνει.
Στέλνει πικρή είδηση
να ’ρθει κυρά του στο γιοφύρι.
- Κυρά μ’, αφέντης
σου ζητεί, να ’ρθεις ως το γιοφύρι.
- Αν μι γυρεύει για
καλό, να στουλιστώ και να ’ρθω.
- Κυρά μου, δεν του ξέρου
αυτό, αφέντης το γνωρίζει.
- Τι έχ’ς, αφέντη μ’,
κι όλο κλαις και βαριαστενάζεις;
- Το δαχτυλίδι μ’ έχασα,
έλα για να μου το βρεις.
- Εγώ, αφέντη μ’, θα
το βρω, γυναίκα δε θα έχεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου