+ Προσκλητήριο Γεφυριών του ΄40

+ ΠΡΟΣΚΛΗΤΗΡΙΟ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Θύματα των πολέμων της δεκαετίας του ΄40

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΟΥ ΓΥΦΤΟΠΟΤΑΜΟΥ ή ΓΚΟΛΑ

Κτίσματα Ιωαννίνων

Β

ρισκόταν στο Πωγώνι, κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα, κάτω από την Κατούνα (Νεοχώρι), συνοικισμό της Αρίνιστας (Κτίσματα) -δίπλα του το χάνι του Γκόλα εξ ου και τ’ όνομα. Γεφύρωνε τον Γυφτοπόταμο, λίγο πριν πέσει στον Δρίνο. Ανατινάχτηκε τα ξημερώματα της 28^ης Οκτωβρίου.

Τη διαταγή για την ανατίναξη έδωσε ο αντισυνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής στον ανθυπολοχαγό τού Μηχανικού Κλέαρχο Πελένη. Κατά τον τελευταίο, «Μόλις δόθηκε η εντολή για την πυροδότηση από τον Φριζή έκανα το σταυρό μου και άναψα τα φυτίλια ενώ συγχρόνως οι βοηθοί μου χειρίζονταν από το αμπρί τον ηλεκτρικό μηχανισμό… Και έγινε η μεγάλη έκρηξη με εκκωφαντικό θόρυβο που δεν τον περίμεναν και οι προελαύνοντες Ιταλοί…».

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ

Λίμνη - Κάτω Ραβένια Ιωαννίνων

Β

ρισκόταν στο Πωγώνι, ανάμεσα -και χαμηλά- απ’ τα χωριά Ζαραβίνα (Λίμνη) και Κάτω Ραβένια, εξυπηρετώντας τον δρόμο Ιωαννίνων-Αγίων Σαράντα. Γεφύρωνε τον παραπόταμο του Καλαμά, Γορμό, ή αλλιώς και ποτάμι στους Αγιούς -από διπλανή σπηλιά όπου παλιά ασκήτευαν μοναχοί. Αντινάχτηκε τη νύχτα, 28 προς 29 Οκτωβρίου 1940.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΜΕΡΤΖΑΝΗΣ

Κρυόβρυση Κόνιτσας

Β

ρισκόταν βόρεια της Κόνιτσας, στην περιοχή την πάλε ποτέ ονομαζόμενη Καραμουρατιά -σήμερα στα ελληνοαλβανικά σύνορα-, γεφυρώνοντας στη θέση Μέρτζιανη ή Μέρτσενα τον Σαραντάπορο ποταμό λίγο πριν συμβάλει στον Αώο. Πιο κοντινό χωριό στη Λεσκοβικιώτικη όχθη είναι το Περάτι, ενώ στην Κονιτσιώτικη η Προβίτσκα (Κρυόβρυση). Ανατινάχτηκε στον πόλεμο του 1940 μαζί με το τελωνείο που υπήρχε δίπλα του.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΣΤΟ ΜΠΟΥΡΑΖΑΝΙ 

Αετόπετρα - Αηδονοχώρι Κόνιτσας

Β

ρισκόταν βορειοδυτικά της Κόνιτσας, ανάμεσα στα χωριά Σανοβό (Αετόπετρα) και Οστανίτσα (Αηδονοχώρι), στη θέση Μπουραζάνι -δίπλα, στη δεξιά όχθη, λειτουργούσε χάνι και στην αριστερή καρακόλι (φυλάκιο). Γεφύρωνε τον Αώο ποταμό, κάτω από το βουνό Ντούσκο, που σ’ αυτή τη θέση στριμώχνεται ανάμεσα σε βράχους και παραγίνεται στενός. Το ανατίναξαν εν μέρει οι Έλληνες στις 28 Οκτωβρίου του 1940 για αμυντικούς λόγους και ολοκληρωτικά ο εφεδρικός ΕΛΑΣ στις 16 Οκτωβρίου 1944 για να δυσκολευτεί η αποχώρηση των Γερμανών από την Κόνιτσα.

Η ΚΑΤΩΓΕΦΥΡΑ

Φοινίκη Δέλβινου

Β

ρισκόταν νότια του Δέλβινου, κάτω από τον λόφο όπου παλαιά ήταν χτισμένη η αρχαία Φοινίκη. Γεφύρωνε την Μπίστριτσα -εξ ου και γεφυρομπίστρισσο-, τον Συμόεις των βυζαντινών, που πηγάζει απ’ τη Μουζίνα στο «Γαλάζιο Μάτι». Ο δρόμος που εξυπηρετούσε οδηγούσε στην Κρανιά και στα άλλα χωριά του Βούρκου, στα Ριζά ή τα λεγόμενα χωριά του Θεολόγου, μέχρι και τα πιο απομακρυσμένα Τσαμοχώρια. Ανατινάχτηκε από τον Ιταλικό στρατό κατά την οπισθοχώρησή του στις 30 Νοεμβρίου 1940.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΧΑΜΠΟΥΛ   

Λαπάρα Σκραπάρι

Β

ρισκόταν Β.Α. της Πρεμετής, στην περιοχή Σκραπάρι, κάτω από το χωριό Λαπάρα στη θέση Χαμπούλ. Γεφύρωνε εκεί τον Οσούμ (αρχ. Άψος ποταμός). Σημειώνεται σαν στρατηγικό πέρασμα, αφού μέσω αυτού του γεφυριού επικοινωνούσε παλαιά, πριν τον πόλεμο, η περιοχή του Σκραπάρι με εκείνη της Πρεμετής. Το γκρέμισαν οπισθοχωρώντας οι Ιταλοί, το 1941, φοβούμενοι προέλαση των Ελλήνων -το ανατίναξαν αφού λίγο πιο πριν το είχαν φωτογραφίσει!!

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΟΥ ΠΑΣΙΑ

Κοκκινιά Κοζάνης

Β

ρισκόταν πάνω στον Αλιάκμονα ποταμό, κοντά στη Σιάτιστα, δηλαδή στα σύνορα των νομών Γρεβενών και Κοζάνης. Πιο κοντινά του χωριά, το Σούμπινο (Κοκκινιά), το Κουσκό (Ταξιάρχης) και ο εγκαταλειμμένος σήμερα οικισμός του Μεσοποτάμου (η παλιά μουσουλμανική Γιάνκοβη). Σε νευραλγική θέση, εξυπηρέτησε για αιώνες τα μεγάλα καραβάνια της Ηπείρου αλλά και των Γρεβενών στις μετακινήσεις τους προς τα εμπορικά κέντρα της Ευρώπης και την Πόλη. Εξ αιτίας της μεγάλης του στρατηγικής σημασίας, ανατινάχτηκε από Άγγλους και Νεοζηλανδούς σαμποτέρ στις 14 Απριλίου του 1941 για να μην περάσουν οι Γερμανοί.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΜΑΡΟΥΓΓΑΙΝΑΣ

Τρίκαλα

Β

ρισκόταν μέσα στην πόλη, σε μια καμπή του Ληθαίου, μπροστά από τη συνοικία Ξυλάδικα. Όχι μακριά, στη δεξιά όχθη του ποταμού, υπήρχε η περίφημη βρύση της Μαρούγγαινας απ’ όπου πήρε και τ’ όνομα. Ανατινάχτηκε από τους Άγγλους το 1941.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ

Λάρισα

Μ

έσα στην πόλη, τεράστιο, γεφύρωνε τον Πηνειό ποταμό. Ανατινάχτηκε την Μεγάλη Παρασκευή του 1941 το ένα του τόξο από τους Βρετανούς και τον Οκτώβριο του 1944 άλλα του δύο από τους Γερμανούς.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΟΥ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ

Ελευθεροχώρι Φιλιππιάδας

Β

ρισκόταν βορειοανατολικά της Πρέβεζας, στη δυτική άκρη του κάμπου της Άρτας, κοντά στο μικρό τότε Ελευθεροχώρι που μετέπειτα εξελίχτηκε στη Φιλιππιάδα. Γεφύρωνε τον ποταμό Λούρο έως ότου, μετά αρκετές περιπέτειες, ανατινάχτηκε οριστικά τη νύχτα της 4^ης προς την 5^η Ιουλίου του 1943.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΣΤΟ ΝΤΕΡΒΕΝΙ     

Ντερβένι - Μπιλθούκι Κόνιτσας

Β

ρισκόταν Β.Α. της Κόνιτσας, στον Σαραντάπορο, ανάμεσα στο εγκαταλειμμένο από το 1944 χωριό Ντερβένι (επί ελληνικού εδάφους) και στο  Μπιλθούκι (αλβανικής πια επικράτειας). Το έλεγαν και γεφύρι του Σκορδίλη. Το ανατίναξαν στα χρόνια του εμφύλιου.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΜΠΡΑΝΙΑΣ

Αγία Μαρίνα Ιωαννίνων

Β

ρισκόταν κοντά στη Μπράνια (Αγία Μαρίνα), γεφυρώνοντας το ποτάμι Λαγγάβιτσα, παραπόταμο του Καλαμά. Εξυπηρέτησε το μεγάλο ντερβένι που απ’ τα παράλια της Θεσπρωτίας, τη Σαγιάδα, οδηγούσε στα Γιάννινα. Ανατινάχτηκε στις 9 Δεκεμβρίου του 1947 από τον Δημοκρατικό Στρατό.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΟΥ ΚΟΡΑΚΟΥ

Πηγές Άρτας

Β

ρισκόταν κάτω από το χωριό Βρεστενίτσα (Πηγές), στη θέση Αηδονιά, γεφυρώνοντας τον Ασπροπόταμο, Αχελώο ποταμό, σ’ ένα φοβερό βραχοστένωμά του. Έργο του μητροπολίτη Λάρισσας Βησσαρίωνα (16^ος αιώνας), επικοινωνούσε την Ήπειρο (Ραδοβύζια) με τη Θεσσαλία (Αργιθέα) έως τον Μάρτιο του 1949, οπότε ανατινάχτηκε από τους άνδρες του Δημοκρατικού Στρατού.